Horst aan de maas

Onlangs verscheen "De Vriendenreünie", het boek over de bestuurscultuur in Limburg, dat al heel wat stof deed opwaaien. In het boek nemen politici van CDA-huize uit Horst aan de Maas een prominente plaats in. De auteurs, de NRC-journalisten Joep Dohmen en Paul van der Steen, waren woensdag 8 juni 20220 te gast bij OJC Niks in Horst. De avond werd ingeleid door gouverneur Emile Roemer met zijn visie op de Limburgse bestuurscultuur. Daarna ging presentatrice Lotte Spreeuwenberg in gesprek met de auteurs en een aantal gasten, waaronder Michael Van Rengs, voormalig SP-raadslid uit America.

Als gevolg van een schandaal in 2021vertrok het volledige Limburgse provinciebestuur en de gouverneur op na een integriteitsaffaire. In De Vriendenreünie wordt er over verhaald. Oud-SP-kamerlid Roemer werd de nieuwe gouverneur van Limburg en in Horst aan de Maas gingen de integriteitsaffaires gewoon door. Kritische vragen werden gesteld over illegale bouw door wethouder Kuipers van D66/Groen Links (lees hier een artikel over deze kwestie) en CDA-wethouder Tegels die mailtjes en documenten had vernietigd na een WOB-verzoek (lees hier een artikel over deze affaire).

In de jaren negentig stond 'Limburg' al eens in de 'spotlights' in het boek "De Vriendenrepubliek", ook van de hand van Joep Dohmen.  In "De Vriendenreünie" richt Dohmen samen met Paul van der Steen het
vizier opnieuw op de Limburgse bestuurscultuur. Met het nodige opwaaiende stof: voormalig gedeputeerde Ger Driessen riep een meldpunt in het leven tegen Dohmen en voormalig staatssecretaris Raymond Knops uit Hegelsom beschuldigde Dohmen van ondermijning en noemde hem
‘een journalistieke vandaal’. Ook aandacht in het boek voor Léon Frissen, voormalig burgemeester van Horst aan de Maas.

In zijn inleiding zei oud-SP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer, Emile Roemer en momenteel Commissaris van de Koning/gouverneur in Limburg dat hij de laatste zou zijn om te ontkennen dat er de afgelopen jaren op het gebied van bestuurscultuur en integriteit het nodige voorgevallen is in de provincie Limburg. "Die constatering", zo stelde hij "was voor mij een van de redenen om te solliciteren op deze prachtige baan.” Maar het eerste exemplaar wilde van het boek wilde Roemer eerder niet in ontvangst nemen. "Om mijn onafhankelijkheid te waarborgen", zo hield hij de honderd toehoorders voor. Roemer vindt dat het openbaar bestuur in zijn algemeenheid een groot probleem heeft en dat maakt het noodzakelijk dat er een nieuwe, transparantere bestuurscultuur komt, niet aleen in Limburg. „De vertrouwenscijfers zijn dramatisch laag en de problemen zijn inmiddels zo ingewikkeld geworden dat ze niet worden opgelost De afgelopen 20 tot 30 jaar is het openbaar bestuur niet mee ontwikkeld met wat de samenleving ervan verlangt. Mensen voelen zich niet betrokken, zien dingen gebeuren die niet door de beugel kunnen. Ze zien dat hun probleem niet worden opgelost en hebben het gevoel dat de echte beslissingen buiten hun gezichtsveld genomen worden, waarbij iedere vorm van transparantie ontbreekt.” Roemer ziet de lessen uit het verleden vooral als een springplank naar een nieuwe en verbeterde bestuurscultuur. Tegelijkertijd waarschuwde hij ervoor om niet alleen maar terug te blikken.

In aansluiting op de woorden van Roemer werd in het panel met de auteurs en politici ingegaan op transparantie en integriteit. SP-er Van Rengs stelde dat het ontzettend belangrijk is dat iemand die in de politiek zit in plaats van anderen de hele tijd de spiegel voor te houden ook regelmatig zichzelf eens goed moet bekijken in de spiegel. "Juist om te bekijken van kan ik mezelf nog in de ogen kijken, ben ik nog daadwerkelijk bezig voor de mensen die mij een stem hebben gegeven en ben ik nog steeds goed bezig met een sociale samenleving waarin ik op kom voor mensen die het moeilijk hebben of met smalle beurs".

Op de vraag van presentatrice Lotte Spreeuwenberg of hij als politicus eerder te maken had met intimidatie of angst vertelt het vooralig SP-raadslid uit Horst aan de Maas dat nooit gevoeld te hebben. "Maar ik denk dat de insteek van de SP ook anders is dan bij andere partijen. Ik heb nooit in de raad gezeten om vrienden te maken of voor het pluche. Ik heb er gezeten voor de mensen die mijn partij hebben gekozen en nooit voor mezelf of een hoger doel voor mezelf. Dus dan is de angst om er niet bij te horen niet aanwezig en kan men ook niks verder".

In zijn bijdrage aan de avond ging Van Rengs ook in op vergunningen die verleend zijn voor de Zandverwerkingsinstallatie in Grubbenvorst. Toentertijd (in de jaren '10) was Van Rengs als raadslid betrokken bij de discussies over die vergunningverlening (lees hier het verslag van één van de debatten in de gemeenteraad). In het debat bij OJC Niks over het boek "De Vriendenreünie" stelde Van Rengs dat het regelmatig gebeurde dat redenen die aangevoerd worden niet klopten. Als voorbeeld gaf hij de bescherming tegen overstromingen van de Maas. "Hier kun je natuurlijk geen 'nee' tegen zeggen, want dan zeg je bijvoorbeeld 'Laat Broekhuizen maar overstromen, en dat wil niemand'. Toch wordt ook hierin gestuurd. De SP had bij het CDA-plan over beveiliging tegen de Maas geopperd dat een Centrale Zandverwerkingsinstallatie - de CVI - (een belangrijk onderdeel in het CDA-plan) overbodig was en een onderzoek bepleit naar de mogelijkheden van een drijvende baggeraar. Indien aan dat SP-pleidooi tegemoet was gekomen had dat 60 ha bolakkers en natuur gescheeld. Als je nu naar Grubbenvorst gaat in dat gebied, dan heb je alleen gele zand en kun je beter bootcampen". Het plan van de SP werd afgeschoten, want het moest snel veilig worden en dat kon alleen met een CVI. "Helaas is de snelheid er nooit ingekomen", aldus Van Rengs: "De CVI produceert nog steeds niet. Het blijkt allemaal te gaan om de winst van de grindverwerkers en de toenmalig te lage prijs voor grint. Uitstellen dus, tot de markt beter zou worden en veiligheid blijkt minder belangrijk. Als het echt om de veiligheid had gegaan dan waren procedures beter en sneller verlopen!"

Van Rengs ging ook in op het in het boek besproken integriteitsschandaal met Raymond Knops, oud-wethouder en oud-staatsecretaris en nu weer Kamerlid voor het CDA (lees hier een verslag van een debat in de gemeenteraad over de wens van de SP om te komen naar een onafhankelijk onderzoek naar het handelen van Knops). Van Rengs: "In onze gemeente heeft een wethouder in het rustieke Hegelsom een boerderij willen bouwen. Dat werd afgeraden door de ambtenaren, maar daarna zijn er gewoon criteria weggestreept zodat het wel kon. In plaats van twee percelen maakte het college van B&W er één perceel van waardoor de grootte officieel kon kloppen. Dat de inhoud daarmee groter was dan toegelaten was niet erg en binnen de marge. En buiten dat hoefde deze oud wethouder ook geen afdracht te doen in het kader van de Ruimte-voor-Ruimte-regeling, terwijl hij zelf als wethouder dat wél van anderen eiste. En dat ook nog eens op onjuiste gronden. Reden voor de hoogste rechter het beleid van de gemeente Horst aan de maas te vernietigen met als gevolg dat de gemeente geld teru moest geven..." Volgens Van Rengs een duidelijk voorbeeld van de gang van zaken in Horst aan de Maas.

Alles bij elkaar een interessante avond voor de mensen in Horst aan de Maas die integriteit van bestuurders hoog in het vaandel hebben staan, al was het maar om het vertrouwen van de burgers in de politiek terug te winnen. En zowel het boek als deze avond tonen aan: het is van belang dat er in Horst aan de Maas strakkere regels komen omtrent integriteit. De voorzitter van de SP Horst aan de Maas, Paul Geurts sprak (via raadslid Van Giersbergen) al in februari 2022 de raad toe over de noodzaak voor reflectie binnen raad en college op integriteit naar aanleiding van de kwesties Knops (CDA), Ruimte voor Ruimte, Ger Driessen (CDA), Thijs Kuipers (D66/Groen Links en de belangenverstrengeling bij raadslid Douven (VVD), om het vertrouwen van de burgers terug te winnen (lees hier diens toespraak). Voor fractie Perspectief was die toespraak toen aanleiding om in de raadsvergadering van 8 februari een motie in te dienen om een integriteitsprotocol op te stellen. Die motie (zie bijlage) werd toen overigens nog door een meerderheid van de raad afgewezen. Opvallend was wel dat de indiener van de motie van Perspectief zélf in eerdere raadsvergaderingen tegen nader onderzoek in de kwesties Knops, Ruimte-voor-Ruimte en Kuipers stemde...

Nu is toch een aanzet gegeven om te komen tot een zogenaamd integriteits­protocol. Volgens Dagblad de Limburger wordt zo'n integriteitsprotocol eigenlijk pas als een gemis ervaren sinds inmiddels oud-wethouder Rudy Tegels in maart van dit jaar in opspraak kwam. Een onafhankelijk onderzoek naar de gangen van de voormalig bestuurder loopt op dit moment nog. Daarbij gaat Dagblad de Limburger overigens voorbij aan de eerdere inbreng van de SP in de gemeenteraad en de ingediende motie (zie hiervoor). Volgens Dagblad de Limburger willen veruit de meeste Horster raadsfracties leren van de kwestie rond Tegels en op basis daarvan een integriteitsprotocol opstellen. Volgens SP-voorman Paul Geurts zouden ook de affaires rondom Knops en Kuipers meegenomen moeten worden in regels in zo'n protocol.

Bijlage: 

Motie opstellen integriteitsprotocol