Open debat over rol van 'de markt' in het landbouwbeleid

12 oktober 2022

Open debat over rol van 'de markt' in het landbouwbeleid

Foto: Guus Geurts / SP Horst aan de Maas

Op dinsdag 11 oktober 2022 stonden Maurits Steverink (Kennis- en Adviescentrum True Foodprojects) en Jules Iding (oud SP-wethouder Oss en oud SP-gedeputeerde Brabant) lijnrecht tegenover elkaar als het ging over de vraag of “de markt” de oplossing kan bieden voor de problemen waarmee de landbouw (en meer in het bijzonder de veeteelt) geconfronteerd wordt. Zaken als stikstofuitstoot, water- en luchtkwaliteit en klimaatveranderingen spelen de landbouw parten. De twee waren uitgenodigd door de SP-werkgroep Land- en Tuinbouw Noord-Limburg om te spreken op de openbare informatieavond met als thema “Landbouwbeleid: benut de kracht van de markt”. De avond is georganiseerd ter ere van Riky Schut, die mede in verband met haar leeftijd afscheid neemt van de werkgroep.

Aan het begin van de avond stelde presentator Paul Geurts (voorzitter van de werkgroep) aan de zaal de vraag “Kan de kracht van de markt – van boer tot bord – zorgen voor een eerlijke prijs voor de boer?” Het merendeel van de aanwezigen beantwoordde die vraag met “nee”. Het was aan de gastsprekers de zaal er van te overtuigen dat het antwoord “ja” moest zijn (Maurits Steverink) of “nee”(Jules Iding). Een uitgebreid verslag van de informatieavond is te lezen in de bijlage.

Foto: - / -

Maurits Steverink werkt vanuit zijn Kennis- en Adviescentrum True Foodprojects aan “vermarkting” en vooral “marktverwaarding” van duurzame dierlijke producten. In zijn commentaar op de acties van de boeren – onder andere voor een eerlijke prijs voor hun producten – stelde Steverink dat die protesten helemaal niet helpen. Hij stelde dat de boeren zich niet moeten richten op de politiek, maar op de markt, door meer kennis te krijgen van de consument. De politiek heeft al jaren lang geen oplossing geboden. Ze draait om het probleem heen, wat blijkt uit een rapport uit 1989, waarin de problemen die benoemd worden dezelfde zijn als de problemen die nu aan de orde zijn. De overheid is volgens Steverink de minst betrouwbare partner voor de ondernemers. De boer moet meer kennis krijgen van de markt en wat de consument wil. Die laatste heeft nauwelijks meer tijd om aandacht te besteden aan zijn voedsel. In die zin kun je – volgens de spreker – de consument alle geld aftroggelen, als hij maar op zijn wensen bediend wordt. Daarbij gaat de consument af op keurmerken van diverse snit en voedsel uit de eigen streek wordt hogelijk gewaardeerd. De stelling van Maurits Steverink is dan ook: de consument is bepalend in de richting die gekozen wordt door de landbouw. Presentator Geurts vraagt hem dat – als het mis gaat – de consument eigenlijk de schuld is? Maurits beaamt dat ten volle. Waarbij hij er wél aan toevoegt dat in het onderwijs veel meer aandacht besteedt moet worden aan de achtergronden en bereiding van voedsel.

Foto: - / -

Jules Iding sprak voordat hij inging op het landbouwbeleid zijn waardering uit voor Remkes en de manier waarop hij de impasse in het debat tussen regering en boeren doorbroken heeft. Het kabinet kreeg een flinke draai om de oren, de boeren ontmoetten compassie en de natuurorganisaties kregen te horen dat de natuur naar de gallemiezen gaat als er geen stikstofmaatregelen komen. Maar Iding mist in het verhaal van Remkes een analyse over hoe de landbouw in deze crisis is beland. Na een schets van de geschiedenis van de landbouw (op weg naar schaalvergroting) komt de SP’er tot de slotsom dat het aantal gezinsbedrijven in 20 jaar tijd gehalveerd is omdat ze de kosten voor schaalvergroting niet op konden brengen en van degenen die het marktgeweld overleefden heeft 40% een gezinsinkomen dat lager is dan € 22.000, ongeveer het minimumloon van een heel gezin. DE stille armoede op het platteland is groot, concludeert hij. Ondertussen staan landschap en natuur onder grote druk, is bodem, water en lucht vervuild en staan natuurgebieden, biodiversiteit en landschappen onder grote druk. De beschuldigende vinger van Iding gaat niet naar de consument, zoals Maurits Steverink, maar naar de liberalisering van de landbouweconomie, waarbij de markmacht in handen ligt van de agro-industrie. Vier wereldhandelshuizen, gevestigd in Nederland, maken – met een jaaromzet van € 250 miljard! – de dienst uit in de wereld en ook van huis uit boerencoöperaties als FrieslandCampina en de Rabo hebben inmiddels alleen nog oog voor markt en kapitaal. En daar varen supermarkten wel bij, zij betalen de boeren karig voor hun producten. De politiek liet zich ondertussen sturen door de lobby van de agro-industrie en grote landbouwbedrijven en koos steeds voor halfslachtige ‘oplossingen’, die niet bestendig blijken nu het kaartenhuis op het punt staat in te storten zonder dat de boeren een toekomstperspectief hebben. De oplossing die Iding ziet is niet te vinden bij “de markt”. En ook Remkes biedt uiteindelijk geen uitweg, hij laat de agro-industrie buiten beschouwing. Iding – en met hem de SP – wil de voedselketen zoveel mogelijk sluiten op de schaal van kleinere regio’s en alleen produceren voor de Nederlandse markt. Hij kiest voor de weg van de korte kringlopen met de biologische boeren, de natuurinclusieve boeren, het boerencollectief in de Noordelijke Friese Wouden, de Herenboeren, de Caring Farmers, de boeren die connectie zoeken met de samenleving, de boeren die voor de transitie naar plantaardig eiwit kiezen. Hij betiteld dat kortweg als “Boerenlandbouw”.

Foto: Guus Geurts / SP Horst aan de Maas

Na de pauze ontstond een open en gepassioneerde discussie tussen de aanwezigen in de zaal en de twee sprekers. In het verslag – zie bijlage – komen de vragen en stellingen vanuit de zaal en de reacties daarop uitvoerig aan bod. De discussies gaan over de overvloed aan eten in de westerse wereld tegenover het gebrek aan voedsel in de arme landen. Over de supermarkten, die de problemen van de boeren mee veroorzaakt hebben, maar zich niet lieten zien in de gesprekken met Remkes. Vanuit de zaal laat Hans Geurts (melkveehouder in Veulen, actief geweest voor NMV, drie jaar voorzitter geweest, nu voorzitter van platform ABC) dat hij in de strijd om behoud van het melkquotum (met een gegarandeerde prijs voor de boer) tegenover de LTO en de Rabo stond. Maurits Steverink is het eens met Hans Geurts (en Jules Iding) wat betreft de fout die genaakt is met het afschaffen van het melkquotum. Ook overbevolking, hoe we de wereld moeten voeden, de overheid die nodig is voor sturing, over de werking van de lobby in Den Haag, al of geen vrije markt, bestaanszekerheid van boerenbedrijven, al of niet biologisch, een eerlijke prijs passeren de revue.

Foto: Guus Geurts / SP Horst aan de Maas

Na de vragen vanuit de zaal en de debatten tussen de sprekers en de zaal kreeg Riky Schut het woord om terug te kijken op de verhalen van de sprekers en de reacties vanuit de zaal (lees in de bijlage haar hele verhaal). En zij sluit af met haar visie op de huidige situatie met een betrokken en goed doordacht verhaal, vooral vanuit haar eigen ervaringen als boerin, die in haar rijke leven alle agrarische ontwikkelingen heeft meegemaakt. Daarbij komt Riky vooral op voor de positie van de kleine en middelgrote gezinsbedrijven in de agrarische sector, zowel financieel als sociaal-psychologisch. Gelukkig, zo stelt Riky, heeft ze vakbonden, werkgroepen en platforms op zien komen, ondersteund door politieke partijen, die een andere weg voorstonden. Riky maakte actief deel uit van de beweging, waarbij ze veel deskundigen, ervaren en lieve mensen is tegengekomen die zorgden voor verbinding.

Foto: Guus Geurts / SP Horst aan de Maas

Na haar toespraak wordt Riky in het zonnetje gezet, als eerbetoon voor haar activisme en bijdrage aan de ontwikkelingen in de agrarische sector. Remy Poppe, oud lid van de Tweede Kamer voor de SP, spreekt haar toe en spelt een Zilveren Tomaat op. Paul Geurts – presentator van de avond – wijst er op dat Riky zich binnen de landbouw niet alleen manifes-teerde als vechter voor een goede prijs voor de boer, maar ook als feministe. In dat kader las hij een gedicht voor dat Riky geschreven heeft (lees hier het artikel met een wat uitgebreidere terugblik op het afscheid van Riky).

Bijlage:

Verslag informatieavond "Landbouwbeleid: benut de kracht van de markt

Zie ook:
Landbouw

Reactie toevoegen

form.antibot { display: none !important; } You must have JavaScript enabled to use this form.

Horst aan de maas

Waarom woont hier niemand?