Vragen SP: Belangenverstrengeling bij Californië BV?
Vragen SP: Belangenverstrengeling bij Californië BV?
Op 14 november 2022 publiceerde NRC een artikel met de titel "Wie profiteert van de onstuitbare opmars van de blokkendoos in buurtschap Californië, Limburg?" In het artikel wordt geconstateerd dat er de laatste jaren meer en meer enorme distributiecentra zijn gekomen in Noord Limburg (m.n. in Greenport) en dat agrarische grond verandert in een industrieterrein met blokkendoos naast blokkendoos en daartussen hotelachtige gebouwen waarin honderden arbeidsmigranten wonen om in deze logistieke centra te werken en waar er de komende jaren nog zo’n 2.000 bij komen. Ontwikkelingen die worden geïnitieerd door Greenport Venlo b.v., een bedrijf van de Provincie en 3 gemeenten (waaronder Horst aan de Maas).
In de praktijk - zo blijkt - lopen publieke en commerciële belangen door elkaar heen en structuurvisies worden vastgesteld zonder dat omwonenden kunnen overzien wat de consequenties zijn. De SP heeft dat al vaker geconstateerd (lees hier bijvoorbeeld over vragen die de SP-fractie in 2007 al stelde over de verstrengeling van belangen met betrekking tot Californië BV). Het beleid van Greenport blijkt er op gericht te zijn om investeringen terug te verdienen met grondverkoop, waarbij het idee is om de gronden steeds verder te ontwikkelen, van akkerbouw naar glastuinbouw naar industrie, om een steeds hogere prijs te kunnen vragen.
Om die ontwikkeling mogelijk te maken moeten Provincie en gemeentes de bestemmingsplannen wijzigen, waarmee ze tegelijkertijd toestemming geven voor projecten waarin ze zelf een economisch belang hebben. Dat economisch belang wint het van de belangen van bewoners in dit gebied. En het leidt ook tot op z'n minst moreel verwerpelijke praktijken. Zo blijkt een oud-directeur van Californië BV grond te hebben gekocht - tegen een lagere prijs dan de eerdere aankoopprijs - ten gunste van een door hemzelf opgericht commercieel bedrijf dat zonneweiden ontwikkelt en exploiteert (lees hier het artikel over het besluit van de gemeenteraad met betrekking tot dit initiatief op 21 september 2021). Grond die eerst onder dreiging van onteigening door de gemeente Horst aan de Maas is gekocht van een lokale Horster ondernemer. In een brief aan de gemeenteraad van Horst aan de Maas hebben omwonenden van het gebied Californië 2 gewezen op die praktijken. De brief (zie bijlage) is in de raadsvergadering van 6 september kort behandeld. Hoewel de gemeente Horst aan de Maas één van de aandeelhouders is van Californë BV én het secretariaat van deze BV nota bene gehuisvest is in het gemeentehuis van Horst aan de Maas, wast verantwoordelijk wethouder Beurskens zijn handen in onschuld. De gemeente zou geen invloed hebben op het beleid van Californië BV.
De gang van zaken - beschreven in een artikel in NRC van 14 november 2022 - is reden voor de SP Limburg vragen te stellen aan het College van Gedeputeerde Staten (GS) van Limburg (zie tweede deel in de bijlage). De SP vraagt wat GS vindt van de grondaankopen door de voormalig directeur van Californë BV, directeur Burghout. De provincie heeft evenals Horst aan de Maas aandelen in Californië BV en is dus mede-eigenaar. Ook vraagt de SP Limburg of GS de mening van de SP deelt dat - zelfs al zou het juridisch kunnen - een dergelijke manier van handelen niet past in de nieuwe bestuurscultuur die de Provincie voorstaat.
De SP stelt vast dat de oud-directeur van Californië BV, de heer Burghout, de gronden voor een veel lagere prijs (€ 7,63 per m2) heeft gekocht dan de agrarische ondernemer er tien jaar geleden voor heeft gekregen (€ 9 per m2). Ook stelt de SP vast dat de bestemming van deze gronden nog steeds tuinbouwgrond is, waar een prijskaartje aanhangt van € 27 - € 30 per m2. Burghout beweert in het artikel van NRC dat is afgesproken dat de verhandelde gronden nooit meer mogen worden gebruikt voor glastuinbouw. Maar de contracten waar dit uit zou blijken wil Burghout desgevraagd niet laten zien. De SP vraagt daarom aan GS, wat het college gaat doen om zeker te stellen dat de dhr. Burghout deze gronden inderdaad niet alsnog voor de veel hogere prijs van tuinbouwgrond kan verkopen.
De gronden waarover het in deze kwestie gaat, zijn niet in het openbaar verkocht en de agrariër die de grond aan Californië BV verkocht is ook niet in staat gesteld zijn eigen grond terug te kopen. Volgens Burghout en een van de commissarissen Californië BV hoefde deze verkoop niet openbaar plaats te vinden, omdat het grondbedrijf een private BV is. Ondanks het feit dat Californië BV eigendom is van de Provincie, drie gemeenten en enkele private partijen. De SP wil weten wat de eigendomsverhoudingen tussen publieke en private partijen binnen Californië BV waren ten tijde van de verkoop. En de SP vraagt of GS het er mee eens was/is dat de verkoop van de gronden niet in het openbaar hoefde te worden verkocht en wat het College er van vindt dat dit wel is gebeurd.
In het artikel in NRC staat dat volgens commissaris Hulsen van Californië BV op de gronden in kwestie vijf of zes onderhandse biedingen zijn uitgebracht en dat de percelen uiteindelijk naar de hoogste bieder zijn gegaan. En dat was 'toevallig' de heer Burghout! Burghout had tijdens zijn dienstverband met Californië BV het idee gelanceerd om de percelen te gebruiken voor een zonnepark. Hij had een half jaar vóór de aankoop van de percelen alvast een eigen energiebedrijf opgericht, dat uiteindelijk de aangekochte percelen is gaan exploiteren als zonnepark. De logische vraag van de SP Limburg: "Deelt het college de mening van de SP dat dit riekt naar belangenverstrengeling en zelfverrijking?"
De SP vraagt dat te meer omdat de provincie zélf eerder bedenkingen heeft geuit tegen de plannen om op de gronden een zonnepark toe te staan, omdat het beleid van de Provincie er op is gericht om geen agrarische gronden of kwetsbare natuur in te zetten voor energieopwekking (wat blijkt uit een artikel in Dagblad de Limburger). De gemeente Horst aan de Maas was van mening dat ontwikkeling van een zonnepark wél zou moeten kunnen, omdat het gebied tussen glastuinbouw en natuur in ligt en na gebruik als zonnepark na vijftien jaar weer moeiteloos kan worden ingepast in het landschap. Verder stelde Horst aan de Maas dat het om een initiatief ging van een lokale ondernemer. Daarmee zou worden voldaan aan het principe dat er bij nieuwe projecten sprake moet zijn van ‘lokaal eigenaarschap’. Daarbij is er dus aan voorbijgegaan dat deze "lokale ondernemer" feitelijk het privébedrijf is van Burghout, dat in de verste verte geen lokaal ondernemer is. Hij was eerst gevestigd in Wageningen en daarna in de gemeente Dongen achter Tilburg, met talloze andere bv's en deelnemingen. De SP vraagt dan ook aan GS of de argumenten van de gemeente Horst aan de Maas correct zijn toegepast.
Volgens de SP moet er bij ‘lokaal eigenaarschap’ sprake zijn van een coöperatie waar omwonenden ook in kunnen participeren en niet van een privé bedrijf. De SP vraagt aan GS of zij die opvatting deelt.
In haar brief aan GS wijst de SP Limburg tenslotte op het rapport ‘Engelen bestaan niet’, waarin verslag wordt gedaan van het onderzoek naar de Limburgse bestuurscultuur mede naar aanleiding van de IKL-affaire. In dat rapport wordt gesteld: "In de meldingen en gesprekken gaat het vaak over de provincie en soms ook over gemeenten die bij bepaalde beleidsterreinen, projecten en organisaties verschillende rollen spelen die soms onverenigbaar zijn. Vaak gaat het in deze meldingen over publiek-private samenwerking al dan niet met verbonden partijen. Als gevolg hiervan ontstaat bij melders het vermoeden dat allerlei zaken niet in de haak zijn. Dat laatste zien zij als een voorbeeld van een ‘verkeerde Limburgse
bestuurscultuur’"(pag. 44). De SP vraagt GS of ze het met de SP eens is dat de gang van zaken rondom de verkoop van gronden door Californië BV niet bijdraagt aan het wegnemen van het beeld dat er bij de Provincie sprake is van een ‘verkeerde Limburgse bestuurscultuur’?
- Zie ook:
- Landbouw
