Druk bezochte informatieavond Arbeidsmigratie
Druk bezochte informatieavond Arbeidsmigratie
De kantine van voetbalclub Sparta in Sevenum is goed gevuld. Zo'n zestig mensen zijn afgekomen op de openbare informatieavond over arbeidsmigratie in Horst aan de Maas, georganiseerd door de Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten in samenwerking met de SP Horst aan de Maas. Voor de pauze gaan Anna Laczewska (beleidsmedewerker van de FNV), Bastiaan Meijer (fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer) en Roy Bouten (wethouder gemeente Horst aan de Maas) in op de problemen die arbeidsmigratie met zich mee brengen. Na de pauze is het woord aan de zaal.
Voorafgaande aan de inleidingen van de gastsprekers gaat de presentator van de avond, Paul Geurts (voorzitter van de werkgroep en van de SP Horst aan de Maas), in op een onderzoek dat de Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigratie in voorjaar 2022 heeft gehouden (lees hier het artikel over dat onderzoek). Uit dat onderzoek is naar voren gekomen dat mensen in Horst aan de Maas zich zorgen maken over de grote aantallen arbeidsmigranten en de voorspelling dat binnen acht jaar zo'n kwart van de bevolking van Horst aan de Maas bestaat uit arbeidsmigranten. De deelnemers aan het onderzoek spraken hun angst uit dat de balans in de buurten verstoord raakt, de saamhorigheid verdwijnt, mede als gevolg van de taalbarrière. Ook blijkt dat het vertrouwen in het gemeentebestuur minder is geworden, omdat toezeggingen niet nagekomen worden. ‘Er wordt niet naar ons geluisterd en de blokkendozen (de megagrote logistieke bedrijven op onder andere Greenport nabij Sevenum) met vooral werkgelegenheid voor arbeidsmigranten blijven maar komen’.
FNV-beleidsmedewerker Anna Laczewska vertelt dat zij zelf 30 jaar geleden als Poolse arbeidsmigrant naar Nederland is gekomen. Zij kreeg te maken met pesterijen, beschadigingen aan auto, spijkers door de brievenbus. Het feit dat je uit Polen kwam, stond gelijk aan crimineel zijn. Maar ook nu zijn de omstandigheden voor arbeidsmigranten verre van rooskleurig. Ze wonen bijvoorbeeld in te krappe woningen en hebben hoge startkosten en slechte contracten en als je als arbeidsmigrant daar iets van zegt, word je meteen ontslagen. Werkgevers (vaak uitzendbureaus) regelen meestal zelf de huisvesting, met als gevolg een dubbele afhankelijkheid. Problemen op het werk leidt tot ontslag en verlies van huisvesting! Of omgekeerd. Een slechte combinatie. Het probleem is volgens de FNV-beleidsmedewerker, dat het gaat om goedkope krachten, waarbij uitbuiting niet bestraft wordt. Anna doet dan ook een oproep aan de gemeente om eisen te stellen aan bedrijven en vooral na te denken over welke werkgelegenheid je wil stimuleren en dat ook meenemen in de woonvisie. Ook benadrukt ze dat gezorgd moet worden voor scholing, culturele activiteiten en goede huisvesting. Arbeidsvoorwaarden, een degelijk huurcontract met scheiding van bed en baan, toegang van bijvoorbeeld een vakbond op werk en huisvestingslocatie, aanpassingen op de werkvloer, woonlocaties… Het zijn zaken die volgens Anna Laczewska aangepakt en verbeterd moeten worden.
SP'er Bastiaan Meijer wijst er in zijn bijdrage op dat de misstanden zoals die door Paul Geurts geschetst zijn inzake de huisvesting van arbeidsmigranten in Horst aan de Maas en de uitbuiting, zoals Anna Laczewska die naar voren heeft gebracht, niet de schuld zijn van de migranten, maar van het (kapitalistisch) systeem. Hij kent ook verhalen van arbeidsmigranten die dakloos zijn of moeten slapen in hokjes met schotten ertussen, vaak op smerige matrassen. De SP en ChristenUnie hebben een paar jaar geleden een initiatiefvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd (zie bijlage), waarin gepleit wordt voor een knip tussen bed en baan, afschaffing van flex-contracten, het schrappen van het vrije verkeer binnen de EU en het herinvoeren van vergunningen voor tewerkstellingen, waarbij de werkgever moet aantonen dat het werk niet gedaan kan worden door Nederlanders en dat hij daarom arbeidsmigranten wil inschakelen. Meijer wijst ook op de voorstellen van de Commissie Roemer (in opdracht van de overheid) waarin bijvoorbeeld aanbevolen wordt een vergunningstelsel voor uitzendbureaus in te voeren. We zijn nu twee jaar verder en er is nog niet veel gedaan.
Derde spreker is Roy Bouten, wethouder voor onder andere Wonen en Arbeidsmigratie. Hij vertelt dat de gemeente Horst aan de Maas al een tijd vol op inzet op verbeteringen. Hij erkent dat er behoorlijk veel mis gaat: bij negentig procent van de 250 locaties in de gemeente - samen goed voor bijna 6000 slaapplekken - is iets niet in orde, was de conclusie na een controlesteekproef onlangs. Aanzeggingen aan de huisjesmelkers en uitzendbureaus dat de arbeidsmigranten uit betrokken woningen in de wijken gehaald moeten worden, zijn al de deur uit. Er is veel extra geld uitgetrokken voor handhaving.Om nieuwe misstanden te voorkomen, wordt gewerkt aan regelgeving die ervoor zorgt dat alleen mensen die daadwerkelijk zelf in het dorp willen wonen er huizen kunnen kopen. Tot nu toe konden de huisjesmelkers en uitzendbureaus sociale huurwoningen overnemen van de woningcorporatie, die van de gemeente toestemming heeft gekregen haar woningbestand in de verkoop te zetten! Verder komt er volgens Bouten een completere registratie van arbeidsmigranten: een nachtregister waaraan alle huisvesters van arbeidsmigranten moeten meedoen. Bedrijven zijn in het verleden te gretig binnengehaald, erkent Bouten. Zonder daarbij na te denken waar de buitenlandse werknemers die ze nodig hebben dan moeten verblijven. Inmiddels heeft de gemeenteraad een rem gezet op het binnenhalen van vooral nieuwe grote logistieke dienstverleners, bijvoorbeeld voor het Klaver-7-gebied, het nog te ontwikkelen deel van Greenport. De toekomst is wat PvdA-wethouder Bouten betreft: mensen die hier slechts kort komen werken en niet de intentie hebben om zich hier te settelen, onderbrengen in grootschalige woonlocaties net buiten de woonkernen, liefst in beheer van de gemeente zelf (zoals de Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten eerder ook voorgesteld heeft - lees hier het artikel over dat voorstel). Zodat de voorbeelden die tijdens deze avond langskomen, zoals tuinschermen als tussenschotten tussen slaapplekken en bedwantsen in de matrassen, in de tokomst niet meer voorkomen. "De boeven gaan we eruit gooien”, vat wethouder Bouten samen. Uiteindelijk gaat de overlast in de woonwijken verdwijnen. Bouten doet ook een oproep aan de Tweede Kamer en de regering. Die moeten gemeenten de regie geven, zodat ook zeker de cowboys onder de werkgevers aangepakt kunnen worden. "En ja, daar is óók geld voor nodig van de rijksoverheid", aldus Bouten. Voor het inburgeren van een statushouder krijgt de gemeente van het rijk € 13.000 per statushouder. Dat is een veelvoud van het bedrag dat voor arbeidsmigranten besteed kan worden: € 4,50 per arbeidsmigrant.
Na een korte pauze krijgt de zaal volop de gelegnheid vragen te stellen aan de gastsprekers. Door het publiek wordt bijvoorbeeld gevraagd of de oplossing alleen ligt bij het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden. Anna Laczewska stelt dat solidariteit tussen werknemers van belang is en wijst op de campagne van de vakbond voor een hoger minimumloon ( € 14 per uur). Bouten hout een pleidooi voor het toegankelijk maken van de rechtsbijstand voor arbeidsmigranten. Hij wijst daarbij op werkgevers die paspoorten innemen, waardoor arbeidsmigranten moeilijker hun recht kunnen halen als dat nodig is. Wat Bouten betreft is er ook te denken aan uitruil van uren in ploegendienst en het gebruiken van een toeslag als brutohuur, wat ook voor de werkgever voordelig is. SP'er Meijer wil dat er meer grip komt op de lonen, zodat dromen van arbeidsmigranten waargemaakt kunnen worden.
Door één van de aanwezigen wordt geopperd dat vermeende oplossingen vaak ook weer leiden tot nieuwe problemen. Bastiaan Meijer is het daar mee eens. Hij stelt dat uiteindelijk alle problemen veroorzaakt worden door de manier waarop zaken binnen het kapitalistisch systeem geregeld zijn, waarbij de belangen van de rijke ondernemingen prevaleren boven de belangen van de arbeiders. Dat moet fundamenteel aangepakt worden.
Een huisvester (Ruud van Dijk) - die zegt veel samen te werken met Vida XL (die in de regio een huiisvestingslocatie voor 600 arbeidsmigranten wil opzetten) - stelt dat Nederland niet zonder arbeidsmigranten kan, gezien de krappe arbeidsmarkt. Hij krijgt weerwoord van presentator Paul Geurts. Die noemt de stelling dat we niet zonder de grote aantallen arbeidsmigranten kunnen een mythe. Op de eerste plaats zijn er heel veel mensen in Nederland die nog aan de kant staan en graag willen werken. Daarnaast wordt veel werkgelegenheid gecreeërd - zoals bij de beruchte blokkendozen van logistieke bedrijven - die feitelijk overbodig is. De distributiebedrijven op Greenport zijn veelal gericht op het buitenland (Duitsland en andere landen in de EU) en zouden zich dáár dan ook maar moeten vestigen. En tenslotte - zo stelt Geurts - levert de komst van arbeidsmigranten ook heel veel extra werk op, waar ook weer extra werkkrachten voor nodig zijn. Denk aan de zorg, de politie, huisvesting en ga zo maar door. Deze migratieparadox (je haalt mensen hier naar toe om de krapte op te lossen, maar die dragen vervolgens weer bij aan de krapte) zorgt dus ook voor problemen.
Vanuit de zaal werd ook de gebrekkige registratie van arbeidsmigranten - nodig om goed te kunnen optreden bij misstanden - in de gemeente gehekeld. Als reactie daarop stelt Bouten dat er een dekkend nachtregister moet komen, in samenwerking met de werkgevers, door middel van een gekoppeld register. Daardoor kun je ook beter handhaven. Bouten geeft aan dat de gemeente Horst aan de Maas, samen met een drietal andere gemeenten (waaronder Peel en Maas) deelnemen aan een pilot van de rijksoverheid om te komen tot een beter registratiesysteem.
Tenslotte wordt de manier waarop de gemeente huisvestingsprojecten promoot op landelijke bijeenkomsten aangekaart. Daarbij wordt gewezen op "Stay at Cox" (een huisvestingslocatie aan de Tienrayse weg in Horst). Volgens de gemeente zou "Stay at Cox" een voorbeeld zijn voor hoe huisvesting gerealiseerd zou moeten worden. Terwijl het bedrijf achter "Stay at Cox" zich niet gehouden heeft aan de voorschriften voor een omgevingsgesprek en veel zaken in de vergunning niet op orde zijn. Wethouder Bouten ontkent dat de gemeente "Stay at Cox" zo gepromoot heeft. In de raadsvergadering van dinsdag 6 september 2022 zal daar verder op ingegaan worden, want de Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten heeft over deze kwestie vragen gesteld aan de raad en het college vasn B&W.
Eén van de genode gasten - Monique Kremer, voorzitter van de Adviesraad Migratie (die de regering adviseert over onder andere arbeidsmigratie) - kon niet deelnemen aan de openbare informatiebijeenkomst en heeft haar bijdrage - eerder uitgesproken tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer - voor laten lezen door Sonja van Giersbergen, lid van de Werkgroep Huisvesting. In de bijlage is die bijdrage terug te vinden.
Zij is overigens de middag voorafgaande aan de informatiebijeenkomst door leden van de Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten rondgeleid langs huisvestingslokatie in Horst aan de Maas (lees hier het artikel over die roindleiding).
- Zie ook:
- Wonen
Reactie toevoegen