Horst aan de maas

Als je wilt voorkomen dat er her en der in de Peel en Noord-Limburg megastallen uit de grond gestampt worden, kun je dat het beste doen door de inrichting van een nieuw, groot agro-industrieel terrein ten noorden van Venlo. Dat maakt de verplaatsing van het dorp Grubbenvorst wellicht onvermijdelijk. Dat zei specialist agroparken Peter Smeets van landschapsbureau Alterra uit Wageningen en de "peetvader" van de megastallen, zoals het NGB, donderdag in Venlo. Voor Michael van Rengs, fractievoorzitter van de SP in de gemeenteraad van Horst aan de Maas reden om dringende vragen te stellen aan het College van B&W.

Symposium
Peter Smeets sprak op donderdag 25 september 2008 tijdens een door het tijdschrift Landwerk georganiseerde excursie en discussie over megastallen in Venlo. Hij verwacht dat de omvorming van het Noord-Limburgse landschap tot agro-industriegebied na het beëindigen van de Europese melkquota in 2013 snel tot stand zal komen. Smeets wees erop dat Noord-Limburg de beste landbouwplek ter wereld is. Dat had hij onlangs nog in Shanghai gehoord. De Chinezen zitten te springen om vlees uit Nederland, aldus Smeets. Hij verwacht een explosieve groei die leidt tot megastallen in de Noord-Limburgse regio, die ook vragen om meer en betere wegen.

Een groot "agropark" in Noord-Limburg
Smeets voorziet dat de huidige ruimtelijke ordening van het landelijk gebied op de helling gaat. Die ruimtelijke ordening stamt uit 1850 en is volgens hem achterhaald. De geplande lokatie van het Nieuw Gemengd Bedrijf in het buitengebied vindt Smeets ongeschikt. Volgens Smeets kan Noord-Limburg zich ontwikkelen tot een gebied met grootschalige glas- en tuinbouw en intensieve veeteelt, met daarbij verschillende megastallen. Dit gebied zou vanaf de industriehaven in Venlo naar het noorden toe moet worden uitgebouwd. Om ruimte te maken is de verplaatsing van enkele huizen in Grubbenvorst tot en met het hele dorp noodzakelijk, aldus Smeets. Hij verwacht grootschalig verzet door de inwoners, maar dan kan de zogenoemde Nimby-procedure worden toegepast, zei hij. Nimby staat voor Not in my Backyard. Met deze eerder rond de boskap in Schinveld toegepaste maatregel kan de rijksoverheid een onwillige lagere overheid tot medewerking dwingen. Liever ziet Smeets dat de wet op de Ruimtelijke Ordening wordt aangepast, dan is zo’n Nimby niet nodig.

Reactie van Wethouder Litjens?
Wethouder Litjens van Horst aan de Maas, waaronder Grubbenvorst valt, was ook aanwezig op het symposium. Litjens reageerde echter niet op de voorspelling van Smeets dat Grubbenvorst verplaatst zou moeten worden. Een dag later vertelde Litjens aan de leden van de Statencommissie Fysiek Domein van het Limburgs Parlement (Provinciale Staten) dat hij niet gereageerd had, omdat hij het voorstel van Smeets "onzinnig" vond. Tijdens het symposium en op de bijeenkomst van de Statencommissie vond Litjens wel de tijd om Milieudefensie en de plaatselijke vereniging Behoud de Parel er van te beschuldigen, de door de gemeente gewenste megastal bij Grubbenvorst willens en wetens in een kwaad daglicht te stellen.

Directe reactie van SP-fractie
De SP-fractie in de gemeenteraad van Horst aan de Maas, bij monde van de fractievoorzitter Michael van Rengs, beoordeelde de uitspraak van Smeets als verontrustend. "Zelfs als het maar een ballonnetje is, wat Smeets opwerpt, of een wild idee, dan nog hebben zijn uitspraken een flinke impact. Het bericht is in de media gekomen, onder andere in de Telegraaf, en heeft heftige reacties opgeroepen. Mensen in Grubbenvorst vrezen dat de waarde van hun huis door deze uitspraak nihil wordt. Immers, kopers van elders zullen zich - onbekend over de preciese achtergrond van het verhaal - wel twee keer bedenken om in Grubbenvorst nog een woning te kopen. Die wordt immers op termijn toch gesloopt..., zo zal men wellicht denken", aldus SP-voorman Van Rengs. Reden om vrijdag 26september - de dag na de uitspraken van Smeets - een brief te sturen naar het B&W met de vraag hoe het college aankijkt tegen de voorspelling van de heer Smeets dat Grubbenvorst verplaatst zou moeten worden. Indien het college het idee onzinnig vindt, dan wil Van Rengs weten welke actie het college dan denkt te ondernemen. Daarnaast vraagt de SP-leider in de gemeenteraad van Horst aan de Maas hoe het college denkt over verplaatsing van megastallen naar fabrieksterreinen, ver buiten een kern.

Financiering verplaatsing Grubbenvorst
Dat de ideeën van Smeets niet "zomaar een ballonnetje is, blijkt wel uit het feit dat hij nagedacht heeft over de financiering van zijn "plannetje". Smeets verwacht dat, als de inwoners van Grubbenvorst ruimschoots gecompenseerd worden voor hun vertrek, de Nimby wellicht niet nodig is. Dat kan volgens hem door het afromen van de waardestijging van woningen in landelijk gebied waar de stallen verdwijnen. Die stijgen namelijk in waarde, omdat daar stallen worden afgebroken en met name veehouders verkassen naar het gebied boven Venlo. Die stallen gaan tegen de vlakte vanwege de concentratie van boerenbedrijven. Dus feitelijk verdienen de eigenaren van de woningen in landelijk gebied aan de concentratie van bio-industrie, aldus Smeets. Die winst kan mede worden gebruikt voor het met de grond gelijk maken van Grubbenvorst, het overbrengen van inwoners naar een nieuw uit de grond gestampt dorp elders en de aanleg van een agro-industrieel gebied kan mede gefinancierd worden uit de waardestijging van woningen in landelijk gebied. Smeets spreekt in dit verband van een win-win-situatie.

"Doing things better"
Alterra-voorman Smeets maakte een vergelijking tussen ,,doing things better’’ en ,,doing better things’’. De megastallen zijn volgens hem ontwikkelingen die leiden tot het ,,doing things better’’. Maar daarna staat de ontwikkeling niet stil. De megastallen zijn slechts een eerste stap naar een nieuwe ruimtelijke ordening ontwikkeling. Dat betekent de concentratie van megastallen in grote agro-industriele gebieden. Hij denkt daarbij om te beginnen aan het gebied boven Venlo, dat in de komende vijftien jaar onherkenbaar zal veranderen, aldus Smeets. Geen rustieke landschapjes meer, maar industriële bedrijvigheid met veel vrachtverkeer van en naar de nieuwe gemengde bedrijven, waarbij miljoenen kippen, talloze varkens en koeien ter plaatse worden geslacht en in hapklare brokken worden weggebracht naar de afnemers wereldwijd. Smeets noemt deze ontwikkelingen ,,doing better things’’.

Milieudefensie: megastallen naar industrieterreinen
Wouter van Eck van Milieudefensie was ook als spreker uitgenodigd op het symposium en hij bepleitte, dat als megastallen onvermijdelijk zijn, die maar bij de Eemshaven of het Rotterdamse havengebied moeten worden aangelegd. Van Eck zei dat inmiddels landelijk al tachtig bouwplannen zijn ingediend voor megastallen. Miliedefensie verwerpt megastallen om meerdere redenen. Niet alleen industrialiseren die het landelijk gebied, ze zijn in hoge mate kwetsbaar voor besmettelijke dierziekten, de dieren leven er dieronvriendelijk, en het benodigde veevoer (soja) wordt op 8000 hectare in Zuid-Amerika verbouwd ten koste van tropische wouden, om vervolgens in Nederland te worden aangevoerd via zwaar wegtransport. Dat vereist weer de aanleg van grote wegen en betekent een fatale aantasting van het agrarische landschap. Onopgelost zijn de problemen van de enorme ammoniakvervuiling en fijnstof door de megastallen. Maar volgens wethouder Litjens zijn dat details die de wetenschap best wel zal oplossen. Hij pleitte voor het neerzetten van bomen rondom een megastal die volgens hem als groenfilters ammoniak en fijnstof afvangen. Zich daarbij kennelijk niet realiserend dat een ander bezwaar tegen de komst van megastallen op het platteland - de aantasting van het open landschap - daarmee nog meer waarde krijgt...

LLTB geen hoeder kleine boerenbedrijven
De Limburgse Land- en Tuinbouwbond komt bepaald niet op voor de kleinere boerenbedrijven. Varkenshouder Mark Tijssen zei namens de LLTB dat zijn bond geen bovenmaat heeft, anders dan wettelijk toegestaan. Megastallen, prima dus, aldus Tijssen. De varkensboer verwierp de uitspraak van Van Eck dat het beter boeren is met minder beesten. De hele discussie over de megastallen heeft overigens een interessant neveneffect. Milieudefensie was tot voor kort feitelijk alleen sterk in verstedelijkte gebieden. Daar beschikt Milieudefensie over tachtig lokale groepen. Sinds de commotie rond de megastallen kon Milieudefensie uitbreiden en meldden zich tot nog toe zestig actiegroepen van het platteland, die zich bij Milieudefensie aansloten. Daarbij zijn ook veel veehouders, die de schaalsprong niet zien zitten, aldus Van Eck.

De brief van de SP-fractie in Horst aan de Maas over de uitspraken van Smeets, kunt u hier lezen.

Het uitgewerkte plan van Peter Smeets komt aan de orde in een interview in Agrobeton en dat artikel kunt u hier lezen.