Horst aan de maas

De bouw van megastallen, waar vernieuwende veehouders vele duizenden dieren tegelijk onder dak willen brengen, kan in de Tweede Kamer rekenen op de steun van een meerderheid van PvdA, CDA en VVD. SP, Groen Links, de Partij voor de Dieren en D66 hebben zich nadrukkelijk uitgesproken tegen de komst van megastallen in Nederland.

De coalitiepartijen CDA en PvdA en oppositiepartij VVD staan voluit achter de koers van minister Verburg van landbouw, die planologische besluiten over de vestiging van deze omstreden megastallen met een gerust hart over laat aan provinciale- en gemeentebestuurders. De CDA-minister meent dat de superstallen net zo goed bijdragen aan haar voornemen om de veehouderij binnen vijftien jaar veel duurzamer te maken.

De tegenstanders in het parlement – Partij voor de Dieren, GroenLinks, D66 en SP – menen dat de komende sprong naar steeds grotere veehouderijen gevaarlijk is voor de concurrentiepositie van kleinere gezinsbedrijven, de huidige ruggegraat van de sector. En ze vinden het een flinterdunne suggestie van de voorstanders dat het dierenwelzijn beter wordt in zulke moderne stallen met ruimere boxen en meer loopruimte.

De opositie vindt verder dat beter geluisterd moet worden naar burgers en hun bezwaren tegen deze ontwikkeling. Maar volgens de minister gebeurt dat voldoende. Gemeenten en provincies beslissen over de komst van een megastal. Verburg heeft zich niet bemoeid met de discussie in Grubbenvorst waar een bedrijf met 35.000 varkens, 1,3 miljoen kippen, een mestvergisting en een kippenslachterij komt. „Ik kan de hulp van het Rijk niet opdringen aan gemeenten. Maar het aanbod voor deskundige ondersteuning ligt er", aldus de bewindsvrouw.

SP Kamerlid Hugo Polderman: “Met haar politiek van nog meer schaalvergroting in de landbouw en vooral het aanmoedigen van megastallen maakt minister Verburg boerenbedrijven kapot. Als de trend zich doorzet, hebben we over een jaar of tien nog maar een paar honderd veeboeren over in Nederland. In haar enthousiasme voor megastallen laat het CDA de gewone boer in de kou staan.”

Polderman stelt dat er niet gezocht wordt naar verdere verduurzaming, beter dierenwelzijn en biologische alternatieven maar dat de toekomst (volgens Verburg) ligt in varkens- en kippenfabrieken. “De SP wil geen megabedrijven, de gewone boeren in Nederland willen ze niet en ook de LTO heeft zich ertegen uitgesproken. Het belangrijkste is echter dat de bevolking ze niet wil: dat zien we aan massale protesten overal in het land, zoals onlangs nog in Horst aan de Maas, waar de burgers van Grubbenvorst zich masaal keerden tegen een nipte raadsmeerderheid voor de komst van megastallen (35.000 varkens en 1,3 miljoen kippen). Ik vraag me af op welke steun de minister nog rekent? Ook haar traditionele CDA-achterban is tegen. Boeren in Nederland kunnen momenteel amper rond komen van hun bedrijf. Zij worden opgekocht door megabedrijven, met grote gevolgen voor het leven van het boeren familiebedrijf. Een antwoord daarop geeft het kabinet niet. Polderman: “De boer wordt nu weggepest uit Nederland en dat is een slechte zaak. Voor de boeren, maar ook voor het landschapsbeheer waar die boeren nu in hoge mate verantwoordelijk voor zijn.”

De kleinste coalitiefractie de ChristenUnie twijfelt. „Dieren dreigen te worden gereduceerd tot onderdelen van een industrieel concept en komen steeds verder van de schepping af te staan”, zei woordvoerster Wiegman. De ChristenUnie wil echter ’geen streep’ door de megastal halen.

Partij voor de Vrijheid-Kamerlid Graus toont zich geen tegenstander van de massastallen, omdat die leiden tot minder gesleep met dieren. En juist bij veetransporten worden dieren vaak zwaar mishandeld, redeneert hij.

De minister en de voorstanders in de Tweede Kamer staan wel voor het probleem dat de megastal een slecht imago heeft bij veel burgers. Verburg hoopt dat veehouders de scepsis in de maatschappij kunnen wegnemen door nog vaker hun bedrijven open te stellen voor bezoekers. Er moeten meer zichtstallen komen waar stedelingen kunnen rondkijken hoe de beesten er leven.

Waalkens (PvdA) is vóór de komst van de megabedrijven, maar wil dat er aan megastallen extra eisen worden gesteld op het gebied van duurzaamheid en dierenwelzijn. Volgens het Tweede Kamerlid kan de Maatlat Duurzame Veehouderij daarbij als uitgangspunt dienen. Vanaf een bepaalde schaalgrootte dienen bedrijven volgens Waalkens verplicht te worden 45 punten te halen op de maatlat. Dit betekent dat zij bovenwettelijke maatregelen dienen te nemen om dierenwelzijn en duurzaamheid te bevorderen. Om welke omvang het moet gaan, wilde hij nog niet zeggen.

De PvdA’er kreeg steun van zijn collega Ger Koopmans (CDA). Die noemde het een goed idee 'een tandje extra' te vragen. Voorzitter Albert Jan Maat van LTO vindt het voorstel 'interessant'. "Dergelijke investeringen blijken ook steeds vaker goed te zijn voor de kostprijs." Milieudefensie is sceptisch en verwacht dat de problemen rondom megastallen hierdoor niet worden opgelost.

Verburg geeft voorlopig nog geen steun aan dit idee. Zij zal het eerst bespreken met minister Jacqueline Cramer van Vrom. Een belangrijk punt is of het juridisch haalbaar is een onderscheid in schaalgrootte te maken.

Milieudefensie verbaast zich over de Haagse discussie. „Dit is handel in luchtkastelen. Wij kennen de zestig bedrijfsplannen voor grote veebedrijven en die zijn niet beter voor dierenwelzijn of milieu en zorgen voor overlast. Omwonenden willen ze niet. En daarmee vervalt draagvlak, wat de minister eigenlijk als uitgangspunt ziet voor de komst van zo’n bedrijf", aldus Van Eck.