Horst aan de maas

Waar halen we de energie vandaan en wat doen we ermee? En verduurzamen, hoe doe je dat? Allemaal vragen gerelateerd aan het thema ‘Energie’. Vragen die beantwoord werden op de thema-avond "Energie", die de SP-werkgroep "Woonklimaat" organiseerde op vrijdag 15 september 2023. De antwoorden werden - onder leiding van presentator Michael Van Rengs - gegeven door een drietal gastsprekers: Jelle Houben, gepromoveerd aan de TU Eindhoven en momenteel werkzaam bij Cellsius, een TNO-TU/e spinoff; Henk van der Loo, voorzitter van REScoop Limburg, de alliantie van onafhankelijke Limburgse, duurzame energiecoöperaties en Jorge Wolters, fractievoorzitter voor de SP in de Provinciale Staten van Limburg en onder andere woordvoerder op gebied van energie.

Voor veel mensen is het niet meer zo vanzelfsprekend om even het huis te verwarmen, of juist te koelen, of te koken zonder goed na te denken over de kosten. De energieprijzen vliegen alle kanten op en steeds weer blijkt uit onderzoeken dat met name de lagere en middeninkomens het moeilijk hebben. Diezelfde mensen hebben ook vaak niet de middelen om te verduurzamen.

In zijn bijdrage vertelde Jorge Wolters dat de SP zich sterk maakt voor een provinciaal energiebedrijf. Er moet in Nederland werk gemaakt worden van het verduurzamen van de industrie en bijvoorbeeld kantoorgebouwen. Wat de energietransitie betreft zouden we ervoor moeten zorgen dat de sociale huurwoningen en goedkope koopwoningen duurzaam gemaakt worden en dat onbenutte daken volgelegd worden met zonnepanelen. HIj nam stelling met zijn opmerking dat we niet per se windmolens nodig hebben, zoals het college van B&W van Horst aan de Maas wél beweert.

"Met een provinciaal energiebedrijf bouwen we aan een betrouwbare overheid, met participatie van verschillende instanties en bewoners en een goede regeling rondom leveren en opwekken van energie", aldus Wolters. Diens pleidooi om de energievoorziening weer in handen te leggen van de overheid, leverde discussie op met de zaal. Hoewel een meerderheid van de aanwezigen zegt dat de privatisering is doorgeschoten, vindt men ook dat de besluitvorming op nationaal gebied erg stroperig verloopt. Hoe lager in de overheid hoe meer mensen zelf voor de energie kunnen zorgen, zo wordt gesteld. En in een coöperatie hebben burgers meer inbreng dan via de overheid.

Aan de hand van een aantal statistieken ging Wolters in op het huidige energieverbruik. Daaruit wordt duidelijk dat de industrie en het verkeer de grootste energieverbruikers zijn. Subsisdieregelingen zijn met name op de bedrijven gericht. De burgers worden in dat opzicht ongelijk behandeld. Huurwoningen zouden beter voorzien moeten worden van bijvoorbeeld isolatie en zonnepanelen. Daarbij wees hij wel op het probleem hoe we op termijn de opgewekte energie op kunnen slaan.

Na de inleidingen van de gastsprekers kregen de aanwezigen een aantal stellingen voorgelegd. Over kernenergie bleken de meningen verdeeld. Daarbij is het grootste probleem het afval. Kernfusie zou veel minder afval veroorzaken dan kernsplitsing, aldus SP'er Wolters. Er loopt op dit moment een onderzoek van de provincie Limburg naar de mogelijkheden voor kleine centrales. Maar volgens Wolters zijn kerncnetrales, klein of groot, riskante objecten bij rampen of oorlogssituaties. De beste oplossing is op korte termijn windmolens op zee te plaatsen.

Over de inzet van (landbouw)grond voor het plaatsen van zonnepanelen zin de aanwezigen het snel eens: leg eerst alle daken vol! Je kunt wel boeren compenseren en bijvoorbeeld panelen boven gewassen plaatsen, maar passen de zonneweiden wel in het landschap? Steeds vaker zie je schermen met zonnepanelen langs de snelwegen die tevens dienen als geluidsschermen. Een beter vorbeeld voor het benutten van rumte voor zonnepanelen. "Het gaat er vooral om dat we de ruimte in ons land goed invullen en rekening houden met de opgaves die we hebben op gebied van wonen, natuur, landbouw en energie", aldus één van de aanwezigen. Een opmerking die ook geregeld gemaakt werd bij de stelllingen was ‘kiezen tussen twee kwaden’: staan we liever onder water of kijken we toch maar tegen zonnepanelen aan?

Naar aanleiding van de stelling dat bedrijven gedwongen moeten worden om hun daken vol te leggen met zonnepanelen – waar de meerderheid van de aanwezigen het mee eens is. Er wordt gesuggereerd om bij nieuw te bouwen bedrijven vast te leggen dat er zonnepanelen geplaatst worden op het dak. UIt de zaal komt - aanvullend - de opmerking dat het hoog tijd wordt dat de Energiewet wordt aangepast. Die is een aantal decennia geleden opgesteld om zekerheid te bieden wat betreft het leveren van stroom en gas. De situatie is inmiddels drastisch veranderd. Zo wordt er bijvoorbeeld niet in voorzien dat een huishouden of bedrijf overtollige energie kan leveren aan de ‘buurman’. Dat mag nu niet.

De salderingsregel voor zonnepanelen moet volgens de meesten blijven. Afschaffing zorgt voor energiearmoede: lagere inkomens kunnen nu waarschijnlijk eindelijk zonnepanelen aanschaffen, maar profiteren bij afschaffing van die salderingsregeling niet meer van de regeling. Ondertussen, zo wordt naar voren gebracht, blijft een hoop subsidie bij de overheid liggen, de SDE, die bedoeld was als stimulering van duurzame energieproductie. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van de SCE (subisdieregeling coöperatieve energieopwekking), een exploitatiesubsidie.

Tot slot van de avond werd aan de gastsprekers de vraag voorgelegd welke aanbeveling ze wilden geven aan het nieuwe kabinet met betrekking tot duurzaamheid. Henk van de Loo zou de regering op willen roepen werk te maken van de energiewet en snel oplossingen aan te dragen voor de netwerkcongestie (verstopping van het energienetwerk, zodat huishoudens en bedrijven hun oogewekte energie niet af kunnen leveren aan dat net). Verder vraagt hij meer aandacht voor wat hij noemt "de kansarmen" en roept hij op voorrang te geven aan innovatie, nieuwe technieken, die Jelle Houben in de eerste helft van de bijeenkomst is gepresenteerd.

Jorge Wolters pleit voor een isolatieoffensief van (huur)woningen en hij wil bedrijven verantwoordelijk houden voor wat ze doen. Hij geeft als voorbeeld RWE dat zich aan had gesloten voor het opzetten van warmtenetten maar nu heeft besloten om daar per 1 januari 2027 mee te stoppen.

Conclusie met betrekking tot de informatiebijeenkomst: een interessante avond en een mooie gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan over de aanpak van de energieproblematiek. Dat het interessant was en veel voer voor discussie opleverde, bleek ook wel uit het feit dat de avond pas om 23.00 uur werd afgesloten in plaats van het beoogde tijdstip van 21.30 uur.