Horst aan de maas

Op 16 mei 2022 vond er in de Tweede Kamer een zogenaamd "Rondetafelgesprek" plaats binnen de Commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De SP Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten was uitgenodigd voor dat gesprek. De voorzitter van de werkgroep, Paul Geurts, voerde tijdens het Rondetafelgesprek namens de werkgroep het woord. In een zogenaamd "positionpaper" (zie bijlage) aan de leden van de Commissie SZW gaat hij kort in op de situatie in Horst aan de Maas (alle bijdragen aan het Rondetafelgesprek zijn hier te vinden en het videoverslag van het Rondetafelgesprek is hier te vinden).

Vooruitlopend op het Rondetafelgesprek maakte RTL op woensdag 11 mei samen met Paul Geurts een tour door Horst aan de Maas om de huisvestingssituaties van arbeidsmigranten te bekijken. In Limburg zijn de problemen groot. Geurts: "Er dreigt een parallelle samenleving te ontstaan".

Paul Geurts weet precies waar je wezen moet. Hij kent de parkeerplaats waar de vrachtwagenchauffeurs geen bed en kamer hebben, maar waar ze in hun cabine leven. Roemenen zijn het, meestal. "Daar ginds is een sanitaire voorziening, maar verder leven ze in hun vrachtwagen. Zo rijden ze vier weken in hun vrachtauto, mogen dan twee weken naar huis en vervolgens rijden ze weer vier weken".

Verder gaat het. Geurts laat een camping zien waar nu nog 42 arbeidsmigranten wonen. "Het moeten er 126 worden." De volgende halteplaats: een distributiecentrum van een groenteverwerker waar een loods tegen de vlakte gaat om plaats te maken voor 'chalets of zeecontainers', waar 800 arbeidsmigranten gehuisvest zullen worden. "Dat zijn er erg veel, ja."

Geurts vertelt dat de provincie Limburg het aantal arbeidsmigranten tussen 2011 en 2018 'sneller zag groeien dan alle andere provincies in Nederland'. Dat bleek uit onderzoek uit 2020. Voor de periode tot 2030 wordt nog eens een verdubbeling verwacht. In Horst aan de Maas heeft de komst van al die arbeidsmigranten grote gevolgen. "De verwachting is dat een kwart van de inwoners in Horst aan de Maas in 2030 een arbeidsmigrant zal zijn."

De importwerknemers vinden vooral emplooi in de agrarische sector en wat Geurts 'de blokkendozen' noemt, distributiecentra van logistieke bedrijven. Horst aan de Maas zucht nu al onder arbeidsmigratie, zegt Geurts. "Wij hebben in Horst aan de Maas onderzoek gedaan naar hoe de burgers denken over de aanwezige arbeidsmigranten en de toekomstige ontwikkelingen (lees hier over het onderzoek). Daaruit blijkt dat er een parallelle samenleving dreigt te ontstaan". Want de arbeidsmigranten en bestaande bewoners spreken elkaars taal niet en er vindt nauwelijks uitwisseling plaats. 

RTL heeft de Venlose burgemeester, Antoin Scholten, gevraagd hoe hij aankijkt tegen de komst van de vele arbeidsmigranten. Hij erkent dat er mistoestanden ontstaan: "Er is een relatie tussen werken en tegelijkertijd
loon inhouden voor bedden, bedden die meerdere keren per dag worden
beslapen. Daar moeten we hard tegen optreden". Scholten vindt ook dat de arbeidsmigranten goed gehuisvest moeten worden, maar stelt dat Nederland niet zonder arbeidsmigranten kan: "We hebben die mensen echt nodig, want anders blijft er gewoon werk liggen, werk dat anderen niet kunnen of niet willen doen". Paul Geurts is het daar om meerdere reden niet mee eens. "In het verleden, toen er nog geen of nauwelijks gebruik gemaakt werd van arbeidsmigranten, werkten bijvoorbeeld studenten en huisvrouwen op de aspergevelden. De boer hield rekening met de werkers en stemde het werk daarop af. Zo konden de huisvrouwen tussen de middag bijvoorbeeld naar huis om kinderen van en naar school te brengen". Door de komst van arbeidsmigranten zijn de arbeidsomstandigheden aangepast: lange werktijden en schrale beloning. Je kunt stellen: als mensen het werk niet willen doen, is er wat mis met dat werk!"

Geurts plaatst ook kanttekeningen bij de opvatting dat we wel gebruik moéten maken van arbeidsmigranten vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. Die krapte is een mythe. In het verleden is vaker de definitie van 'werkloosheid' aangepast. Om daarmee op kunstmatige wijze het aantal werklozen te drukken. So wie so staan er nog 1,3 miljoen geregistreerde werklozen aan de kant. En er zijn veel mensen die meer uren willen werken of denk aan de mensen die de zoektocht naar een baan (tijdelijk) hebben opgegeven. Was er werkelijk schaarste aan personeel, dan zou er vanzelf een correctie plaatsvinden. De lonen zouden flink stijgen, werknemers zouden gelokt worden met vaste contracten in plaats van de flexcontracten, ouderen zouden weer kansen geboden worden en het zelfde geldt voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.  Bedrijven zouden ook veel sneller - daar waar mogelijk - het werk automatiseren. Iets wat ze nu niet doen, omdat dat veel duurder is dan het inzetten van goedkope arbeidsmigranten. Er zou door de overheid - zowel de landelijke als de plaatselijke - nadrukkelijker nagedacht moeten worden over welke activiteiten een échte aanwinst zou zijn voor de economie van Nederland of in ons geval Horst aan de Maas. En dat zijn echt niet de logistieke- en distributiebedrijven met hun blokkendozen. Die vestigen zich vooral hier omdat ze dicht bij de markt willen zitten die ze bedienen: Duitsland en verder Europa in. Die bedrijven worden hier door de lokale politiek naar toegehaald onder het mom van het creëren van werkgelegenheid, maar vervolgens vinden vooral arbeidsmigranten uit Polen, Bulgarije en Roemenië daar werk...". Het inzetten van arbeidsmigranten heeft nog een ander voordeel voor de bedrijven: "De lonen kunnen laag blijven, omdat ze 'thuis' niet zoveel kunnen verdienen. En omdat ze te maken hebben met een dubbele afhankelijkheid (baas en huisvester zijn veelal dezelfde) komen ze niet zo snel op tegen slechte arbeidsomstandigheden. Alleen dat al is voor Nederlanders vaak een reden om niet bij zulke bedrijven te willen werken!"

In OP1 van 16 mei 2022 ging Lilian Marijnissen met Frank van Gool (uitzendbureau Otto Work Force) in discussie over deze thematiek. Kijk hier naar die discussie.

Geurts sluit zich aan bij het pleidooi van de Arbeidsinspectie om even een pas op de plaats te maken met het aantrekken van nog meer arbeidsmigranten. Het rapport van de Arbeidsinspectie is 'een schot in de roos'. "Zij zeggen eigenlijk: stop nou eens met de import van die
arbeidsmigranten en maak de balans op! Want zorgen al die blokkendozen
nou voor werkgelegenheid voor Nederlanders, of alleen voor mensen waar
we vervolgens geen woningen voor hebben?", vraagt Geurts zich hardop af.

In RTL Nieuws van 12 mei 2022 komt Geurts ook kort aan het woord. Hieronder kunt u het nieuwsitem bekijken:

19 mei 2022 werd er in de commissie SZW verder gedebatteerd over arbeidsmigratie. Dat debat kunt u hieronder bekijken.