Horst aan de maas

Woensdag 22 februari bezocht Henk van Gerven (lid van de Tweede Kamer voor de SP) Horst aan de Maas. Hij werd vergezeld door medewerkers van de SP-fractie in de Tweede Kamer en door Thijs Coppus, voorzitter van de SP-fractie in Provinciale Staten van Limburg. Van Gerven - onder andere woordvoerder voor landbouw, maar ook voor volksgezondheid - kwam naar Horst aan de Maas op uitnodiging van een groot aantal actiegroepen uit gemeenten in de Brabantse en Limburgse Peel. Daaronder natuurlijk vereniging Behoud de Parel, die als gastheer optrad, maar ook de Werkgroep Behoud de Peel, de Stichting Mens, Dier & Peel, actievoerders van "Stop de Stank" uit Deurne, Milieuvereniging Land van Cuijk en Leefbaar Buitengebied Nederweert. Doel van het werkbezoek was, de SP-Tweede Kamerfractie te informeren over de laatste ontwikkelingen in de Intensieve Veehouderij (IV) in de Peel, zoals Paul Geurts (Behoud de Parel) vertelde tegen L1-radio.

Het werkbezoek van Henk van Gerven startte in het Landbouwontwikkelingsgebied Witveldweg, waar het Nieuw Gemengd Bedrijf (1,2 miljoen kippen en 35.000 varkens, een mestverwerkingsfabriek en een slachterij waar 4000 mestkuikens per uur worden geslacht) zich wil gaan vestigen. Hij werd ontvangen op het biologisch tuinbouwbedrijf van André Vollenberg. In de kantine werd Van Gerven en de beleidsmedewerker van de SP, Inez Staarink, bijgepraat door Jan Hoevenaars (oud huisarts te Elzendorp - Brabant) en Monique Baggen (huisarts te Grubbenvorst). Beiden waren lid van de klankbordgroep die het onderzoek begeleidde van IRAS, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Landbouw (zie voor het resultaat een artikel op de site van Behoud de Parel).

Zoönosen
Hoevenaars ging met name in op de zogenaamde zoönosen. Al vanaf 2007 houdt hij in zijn praktijk de (gezondheids)effecten van de IV bij. Dat deed hij naar aanleiding van de constatering dat het aantal mensen met luchtweginfecties, die woonden in de buurt van een varkensbedrijf aanmerkelijk begon te stijgen. Hij vertelde op welke wijze door de machtige lobby van de Intensieve Veehouderij het onderzoek naar de gezondheidseffecten werd gedwarsboomd. Zo blijkt dat de meting van de uitstoot van fijnstofdeeltjes, waar de zoönosen aan vast zitten en via die weg mensen kunnen besmetten met dierziekten (denk aan de vogelgriep, Q-koorts, en dergelijke) heeft plaats gevonden in gebieden waar in de verre omgeving geen veestal te bekennen was. Ook het gebruik van de gegevens over de toename van infecties aan de luchtwegen in zijn praktijk werden uiteindelijk niet gebruikt onder druk van de varkenslobby.

MRSA
Monique Baggen ging vooral in op de problemen van de preventieve toediening van antibiotica in de IV, met onder andere MRSA als gevolg. Zij vertelde dat zij de overheden al in 2007 waarschuwde voor de ontwikkelingen op dat gebied. Maar zij werd toen vooral door CDA-politici als oud-gedeputeerde Driessen en wethouder Litjens uit Horst aan de Maas verweten de burgers bang te maken. Ondertussen is overigens duidelijk geworden dat er wel degelijk grote problemen zijn ontstaan. Het aantal mensen (gerelateerd aan varkensbedrijven) met MRSA is explosief toegenomen. Inmiddels worden al antibioticatypen gebruikt in de IV die zelfs voor de mens nog niet beschikbaar zijn. Het grote risico daarvan is dat bacteriën ook resistent worden tegen deze derde-generatie-antibiotica. Gevolg is dat straks veel mensen met ernstige infecties niet meer geholpen kunnen worden en als gevolg daarvan zelfs komen te overlijden. Landelijk wordt de problematiek inmiddels wel onderkend en wordt geprobeerd de hoeveelheid antibiotica in de IV terug te dringen. Maar je ziet dat de omvang op termijn misschien wel gaat dalen, maar de gebruikte middelen worden vele malen sterker, waarmee de daling feitelijk teniet wordt gedaan. Dan heb je nog niets bereikt.

Lozingsproblematiek
Na de informatie van de twee huisartsen kreeg Jan van Hoof (Mens, Dier & Peel) het woord. Hij ging in op de (grote) mestfabrieken, die op dit moment overal uit de grond gestampt worden (zie ook het artikel over een mestfabriek in IJsselstein, op de site van Behoud de Parel). Feitelijk worden ze gefinancierd met geld van de belastingbetaler, want ze worden steeds als "proefproject" opgestart, waar de rijksoverheid dan weer steun voor geeft. De mestfabrieken verwerken weliswaar de mest en ogenschijnlijk lijkt het dan dat de mestproblematiek opgelost wordt. Maar dat is - zo stelt Jan van Hoof - niet het geval. Allereerst kun je de mineralen die in de mest zit niet wegtoveren. Dat betekent dat de onbalans in de hoeveelheid mineralen in Nederland blijft bestaan. Oorzaak is dat de mineralen - via bijvoorbeeld de soja uit Zuid-Amerika - naar Nederland wordt getransporteerd, het eindproduct (het vlees) geëxporteerd wordt en de mineralen (in de vorm van mest, verwerkt of niet) in Nederland achterblijven! Tweede probleem is dat via de mestfabriek water geloosd wordt, dat - zo bleek uit onderzoek van Rijkswaterstaat (2008) en het RIVM (2010 en 2011) - veel resistente bacteriën en resten antibiotica in het oppervlaktewater aangetroffen is in het oppervlakte water (zie ook een artikel op de site van actiegroep "Knak de worst"). Een verdere bedreiging van de volksgezondheid. De enige oplossing - Jan van Hoof is er van overtuigd - is het terugdringen van het aantal stuks vee per sector.

Buitengebied wordt overspoeld met megabedrijven
Na de inleidingen ging Henk van Gerven samen met de vertegenwoordigers van de verschillende actiegroepen het buitengebied van Horst aan de Maas bekijken. Er werd op verschillende punten gestopt, om te laten zien welke ontwikkelingen zich voordoen. Oorspronkelijk was het doel van de reconstructie om IV-bedrijven te concentreren. Onder andere om te voorkomen dat bedrijven elkaar infecteren bij ernstige dierziekten, waardoor hele gebieden moeten worden ontruimd, met alle ellende van dien. Nu blijkt dat er nauwelijks bedrijven verplaatst worden naar de zogenaamde landbouwontwikkelingsgebieden, waar die concentratie plaats had moeten vinden. In plaats daarvan zie je dat bedrijven in de zogenaamde verwevingsgebieden uitbreiden. Voorbeelden die bekeken werden zijn Varkensbedrijf Ashorst en Leenders (legkippen). En als het aan wethouder Litjens (CDA) ligt kunnen straks in het buitengebied overal gigastallen ontwikkeld worden. Hij wil namelijk ook in het buitengebied bouwblokken van zes hectare toe gaan staan, terwijl die tot nu toe alleen in het LOG Witveldweg mogelijk zijn (zie het het artikel op de site van Behoud de Parel over de plannen van Litjens).

Goed voorbeeld
Na de slechte voorbeelden werd het bedrijf van Johan Vullings bezocht. Een varkensboer met het LIVAR-label. Kwaliteitsvlees! De varkens krijgen alle tijd om te groeien, huizen in diervriendelijke stallen met uitloopmogelijkheden en hebben ieder voldoende ruimte. Dat leidt er toe dat alle varkens hun krulstaart nog bezitten, gevolg van het feit dat ze zich niet vervelen, zoals in veel gangbare stallen wel het geval is. Opvallend ook: zijn dieren hebben geen MRSA en dientengevolge hij en zijn familieleden ook niet. Een uitzondering in varkensland! De vrouw van Johan is werkzaam in het ziekenhuis en moet daarom zeer regelmatig gecontroleerd worden op de MRSA-bacterie (vanwege het besmettingsgevaar). Daarmee kan Vullings bewijzen dat zijn bedrijf MRSA-vrij is. En dat ook nog ondanks het feit dat hij minimaal gebruik maakt van antibiotica! Dat heeft onder andere te maken met het feit dat hij een overzichtelijk aantal dieren heeft (500, zou kunnen groeien tot zo'n duizend dieren) en een sterk ras.

Ammoniak (anorganische verbinding van stikstof en waterstof)
Aan de keukentafel in Vullings' huis werd verder gesproken over de uitstoot van ammoniak van IV-bedrijven in de Peel. Aan het woord is Wim van Opbergen van de Werkgroep Behoud de Peel. Hij wijst er op dat de regering nu voorstellen op tafel heeft gelegd, die er toe zullen leiden dat de uitstoot van stikstof met 20% afneemt. Maar omdat er nog 10% groeimogelijkheid geboden wordt, is de totale afname slechts 10%. En dat in de wetenschap dat er momenteel - algemeen erkend - zo'n 700% te veel uitstoot plaats vindt. Dat wordt dus gereduceerd tot 690% te veel... Een druppel op een gloeiende plaat. Kennelijk wil Bleker (en de varkenslobby) de problemen niet echt oplossen, met de natuur in - bijvoorbeeld - de Peel als verliezer. De bedreiging van de kostbare natuur in de Peel wordt nog eens versterkt, doordat het waterniveau van de Peel dreigt te zakken, met uitdroging van het hoogveen als gevolg. Die daling wordt vooral veroorzaakt door het schrappen van de EHS (Ecologische Hoofdstructuur) door het huidige afbraakkabinet van VVD, CDA en PVV. Dat heeft tot gevolg dat de waterstand buiten de Peel ook zakt, waardoor de druk rondom de Peel (die de waterstand binnen de Peel hoog kan houden) sterk afneemt. Geen prettig vooruitzicht voor de mensen die de natuur in het algemeen en die van de Peel hoogachten.

Tot slot
Na de rondleiding door het buitengebied van Horst aan de Maas en het bezoek aan varkensboer Vullings werd de tocht terug aanvaard. In de kantine van biologisch tuinder Vollenberg werd verder gesproken over oplossingen voor de gesignaleerde problemen, die Van Gerven de komende tijd zal bestuderen en vervolgens in kan brengen in de debatten in de Tweede Kamer. Stof genoeg tot nadenken....