Horst aan de maas

Boeren zitten in een fuik. Een aantal van hen kiezen voor grootschaligheid. Daarmee lopen ze tegen maatschappelijke bezwaren aan. Dat bleek niet alleen uit de inleidingen tijdens de informatieavond in Horst aan de Maas, de discussie speelde ook onder de aanwezigen.

Maandag 13 december bezetten een slordige honderd belangstellenden de stoelen van de raadsleden en de publieke tribune van het gemeentehuis. Zij kwamen af op een door de SP Werkgroep Land- en Tuinbouw Noord-Limburg georganiseerde informatieavond over de mogelijkheden van een alternatief landbouwbeleid in Horst aan de Maas. Het was een gemêleerd gezelschap: boeren, gemeenteraadsleden, een wethouder, burgers die zich verzetten tegen de komst van megastallen en geïnteresseerde burgers die de discussie tussen boeren en wetenschappers soms met verbazing volgden.

Aan het eind van de bijeenkomst liet Paul Geurts, voorzitter van de werkgroep, alvast een handtekeningenlijst rondgaan. Want deze informatieavond was meteen de aftrap voor een burgerinitiatief waarmee de werkgroep een onderzoek wil afdwingen naar een gemeentelijk landbouwbeleid dat een moderne manier van produceren voor de regionale markt mogelijk maakt, waarbij het welzijn van mens, dier en milieu voorop staan. Bij 100 handtekeningen is de gemeenteraad verplicht het onderwerp op de agenda van de raadsvergadering te plaatsen. “Niet dat er vanaf dan voor andere manieren van landbouw geen plaats meer is”, benadrukte Geurts. “Het gaat erom dat er behalve voor grootschalige exportlandbouw ook ruimte komt voor een kleinschalige, regionale landbouw.”

Gespannen situaties
De petitie werd grif ondertekend en door anderen even resoluut afgewimpeld. Want de geïnteresseerde aanwezigen kwamen zoals gezegd vanuit alle geledingen van de gemeente. En zoals ruraal socioloog professor Jan Douwe van der Ploeg tijdens de inleiding al aangaf, gaan boeren en burgers steeds meer op voet van oorlog met elkaar leven. Want al wilde de landbouwwerkgroep deze bijeenkomst vooral insteken op regionale landbouw, het gesprek kwam onverhoopt toch op megastallen. “Ik zie alleen maatschappelijke bezwaren tegen megabedrijven. En die zullen toenemen”, sprak Van der Ploeg. “Het zal tot gespannen situaties leiden. Op cruciale momenten krijgen boeren onvoldoende steun van de burgerij.”

Een andere spreker, Geert-Jan van der Burgt van het Louis Bolk Instituut, wees op een onderzoek van de Proefboerderij in Vredepeel uit 2009 waaruit bleek dat volgens de (Europese) nitraatnorm intensieve landbouw op zandgrond zich niet verdraagt. “Het staat er gewoon”, benadrukte hij. “Alleen biologische landbouw voldoet aan de norm van maximaal 50 mg nitraat in grondwater.” Waarmee hij niet wilde zeggen dat alles biologisch moet. Extensiveren is één optie, de andere is juist verder intensiveren en de teelt niet meer in de volle grond, maar bijvoorbeeld op water voort zetten. Dezelfde proefboerderij onderzoekt dit onder meer met prei. In plaats van in de grond, groeit het daar wel op water.

Agrarische Hoofdstructuur
Een andere toekomstvisie kwam van Eric Smaling, eerste Kamerlid van de SP en hoogleraar duurzame landbouw. Hij ziet een driedeling van het Nederlandse platteland waar de Ecologische Hoofdstructuur leidend is. “Het is jammer dat er geen Agrarische Hoofdstructuur is”, vond hij. “Duurzame streekeigen historische producten zouden uitstekend passen als buffer rond natuurgebieden. Als buffer tussen natuur en bedrijven die toch grootschalig willen produceren.”

Boeren zitten gevangen in een fuik, hield professor Van der Ploeg de zaal voor. Niet alleen de lage opbrengstprijzen, die in de tijd ook nog eens sterk fluctueren, maar ook de opeenstapeling van regelgeving impliceert investeringen waar alleen grote bedrijven aan kunnen voldoen. “Die bedrijven botsen echter weer op andere regelgeving. En op felle weerstand uit de samenleving. Ik kan geen hoop bieden, het wordt alleen maar erger”, sprak Van der Ploeg. “Erger? Het wordt alleen maar leuker”, riep pluimveehouder William van Leendert vanuit de zaal. ”Ik hoef maar vijf dagen in de week te werken.” Van der Ploeg antwoordde onaangedaan: “Het wordt alleen erger.” Het zijn vooral de grootste bedrijven die moeten bijfinancieren, wist de professor. “Ongeremde schaalvergroting is niet meer de oplossing, maar een stap in de richting van de ondergang.”

Hier kunt u het volledige verslag van de informatieavond lezen.