Horst aan de maas

Maandag 17 februari 2003 vond een gesprek plaats tussen de SP en Hermes. Met busonderneming Hermes werd gesproken over de kwaliteit van het busvervoer in Limburg. Aanleiding: de provinciale verkiezingen op 11 maart:
Voor de SP is de verschraling van het Openbaar vervoer bij deze verkiezingen één van de speerpunten. Naast SP-lijsttrekkers Edwin Bus (afkomstig uit Heerlen en op dit SP-fractievoorzitter in Provinciale Staten) waren een vijftal andere kandidaat Statenleden aanwezig:
Rob Janssen uit Gennep (plaats 2),
Thijs Coppus (plaats 9), Wilma Kurvers (17),
Paul Geurts (24) en Ton Hagens (plaats 28), allen uit Horst. Vanuit de landelijke politiek gaf Arda Gerkens SP Tweede Kamerlid 'acte de présence'. Aan het einde van het gesprek kwamen beide partijen, SP en Hermes, tot de opmerkelijke conclusie dat er meer overeenkomsten in visie waren dan vooraf verwacht. Zowel met betrekking tot de verzelfstandiging en privatisering en het daaraan gekoppelde aanbestedingsbeleid van de provincie als de provinciale bezuinigingen op het Openbaar Vervoer werd vastgesteld dat zij een bedreiging vormden voor een op de burgers afgestemd Openbaar Vervoersysteem.

Marktwerking
In een uitvoerig betoog ging de vertegenwoordiger van Hermes, de heer van der Spek, in op de bedreigingen van het Openbaar Vervoer in het algemeen en die van het openbaar busvervoer in het bijzonder. Als gevolg van het invoeren van de marktwerking wordt het openbaar vervoerdiensten via aanbesteding uitbesteed aan busondernemingen. Vroeger compenseerden busondernemingen commercieel onaantrekkelijke routes met routes waarop veel geld verdiend kon worden. Daarmee kon de solidariteitsgedachte gestalte gegeven worden. Nu schrijven busondernemingen in principe alleen nog maar in op "aantrekkelijke" routes, routes waarmee geld te verdienen valt. Immers de busonderneming moet, net als willekeurig welk ander commercieel bedrijf, groei (in het aantal reizigers) realiseren, wil er winst gemaakt kunnen worden. Gevolg: Hermes schrijft in principe alleen nog maar in op routes waarin een dekkingsgraad van 50% of meer te realiseren is. De rest van het openbaar vervoer - meestal ten behoeve van het minder bevolkte platteland - wordt overgelaten aan Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV), zoals de Deeltaxi in Noord-Limburg. Op zich een goed systeem. Maar aan een en ander kleven volgens de SP twee risico's: de deeltaxi holt op termijn het reguliere openbaar vervoer uit. En er komen nieuwe partijen op de markt, die een veel goedkoper aanbod kunnen doen op de lokale markt, omdat zij beknibbelen op kwaliteit. Met alle risico's voor de reiziger van dien. Ondertussen kost het de overheid veel geld om twee systemen (in Limburg Hermes en voor de gemeenten in Limburg het CVV) in stand te houden die elkaar beconcurreren.

Overheid onbetrouwbare partner
Van der Spek hekelde in het gesprek met de SP ook de houding van de verschillende overheden, met name als het gaat om de financiering van het Openbaar Vervoer. Die overheden bezuinigen stevig op dat vervoer. Werd eerder op rijksniveau 60% van de kosten vergoed, nu is dat nog maar 40%! Daarnaast gaat de provincie slechts kortlopende contracten aan met busondernemingen als Hermes. Zo loopt het huidige contract tot 2004. Daarna loopt Hermes de kans door de provincie aan de kant geschoven te worden voor een andere - wellicht goedkopere buitenlandse - onderneming. Geen echte stimulans om te gaan investeren in het Openbaar Vervoer per bus. De provincie werkt in het contract met de vervoerders met een bonus/malussysteem: worden de ambitieuze doelstellingen van de provincie gehaald (wat aantallen reizigers, de diensttijden, e.d) dan krijgt de ondernemer een premie, andersom een boete. Vooral waar het gaat om rijtijden wordt de busonderneming vervolgens in de wielen gereden door de lagere overheden, die allerlei maatregelen treft om het verkeer tot langzaam rijden te dwingen, die natuurlijk ook gelden voor de bus. Gevolg: de busonderneming kan nauwelijks voldoen aan de doelstellingen van de provincie en moet wel op haar dienstverlening beknibbelen, om te voldoen aan de gestelde eisen.

Alternatieven
Arda Gerkens, tweede kamerlid voor de SP, vertelt in het gesprek over alternatieven die elders aangeboden worden, om de bus weer vol te krijgen. De "piek"-bus (nu voor een euro) of een lager tarief voor de daluren, goedkoper vervoer dus, trekt mensen de bus in. Van der Spek geeft aan dat dit wellicht voor een deel kan werken, maar tegelijkertijd wijst hij er op dat het Nederlandse beleid gericht is op het gebruik van de auto. 90% van de burgers maakt gebruik van dit vervoermiddel i.p.v. het openbaar vervoer. Arda Gerkens wijst er op dat steeds meer mensen de trein en de bus uitgejaagd worden in verband met de verslechteringen van het Openbaar Vervoer. Van der Spek vult aan dat het beleid van de provinciale overheid ook dubbel is: van de ene kant wordt er heel veel geld gestoken in het aanleggen van de rijksweg 73 langs de Maas en tegelijkertijd wil ze het spoor van Nijmegen naar Roermond verdubbelen en elektrificeren. Daarmee concurrenten in het leven roepend, waarvan het openbaar vervoer - gezien de hoge tarieven - het slachtoffer zal zijn. Arda Gerkens concludeert afsluitend dat het vervoer comfortabel en betaalbaar moet worden. Dan vormt het een serieus alternatief voor de automobilist. Een stellingname die door de SP in Provinciale Staten de komende tijd met verve naar voren gebracht zal worden.