Horst aan de maas

Om de woningnood, de problemen in de zorg en de ongelijkheid aan te pakken zijn fundamentele veranderingen nodig. Maar die passen niet in de neoliberale economische modellen van het Centraal Plan Bureau (CPB). De SP laat het verkiezingsprogramma bij de komende Tweede Kamerverkiezingen daarom niet doorrekenen door het CPB. SP-leider Lilian Marijnissen: ‘Het CPB berekent van alles de kosten, maar van niets de waarde. Investeren in zorg, onderwijs en preventie zien zij alleen als ‘kosten’, terwijl het ook zoveel oplevert. Wij willen een andere overheid zonder spreadsheetmanagement, maar met de menselijke maat voorop. Dit zal uiteindelijk tot lagere kosten leiden, maar niet in een CPB-model. We hebben nu een ideeënstrijd nodig en geen boekhoudersdebat.’

Marijnissen: ‘Alle voorstellen die meer mensen stimuleren of dwingen om meer te gaan werken, werken positief uit in de doorrekeningen. Het tegenovergestelde is ook waar. De pensioenleeftijd verlagen is bijvoorbeeld desastreus in de CPB-modellen. Met deze modellen was kinderarbeid nooit verboden, de 8-urige werkdag nooit ingevoerd, waren sociale zekerheidsvoorzieningen nooit ingesteld en was er nooit een AOW gekomen. Die modellen belemmeren dus een goed politiek debat over dit soort ideeën.’

Marijnissen hekelt hoe het CPB bijvoorbeeld kostenbesparingen in zorg door het stoppen met de het marktdenken en het eigen risico uit de zorg weegt: ‘Wij willen een ander zorgsysteem zonder concurrentie en besparen daardoor een hoop geld door onder andere minder bureaucratie. Maar dit past niet in een CPB-model. We willen af van het eigen risico maar dit wordt door het CPB gezien als ‘kosten’ terwijl het op lange termijn juist kan besparen. In de discussie over de bezuinigingen op de GGZ stelde het CPB dat de bezuinigingen geld op zouden leveren. Maar later bleek dat de kosten tóch veel hoger waren door bijvoorbeeld overlast en duurdere zorg op andere plekken. Het is niet alsof dat niet gezegd werd destijds, het paste simpelweg niet in de modellen.’

Het CPB rekent ook geen zaken door die nu in strijd zijn met EU-wetten. Maar in de praktijk blijkt telkens dat die ingewikkelde set aan verdragen, verordeningen en richtlijnen kunnen veranderen onder druk. Ook rekent het CPB alleen door wat de overheid eigenhandig kan regelen in een kabinetstermijn. Voorstellen die medewerking van private organisaties vragen en complex zijn, worden vaak niet of beperkt meegenomen. Marijnissen: ‘Het CPB beperkt met de modellen de creativiteit en dwingt te denken binnen het huidige falende systeem. Op deze manier gaan we de echte problemen in de samenleving niet oplossen.’