Horst aan de maas

De dorpsraadsleden in Horst aan de Maas en Meerlo-Wanssum hebben het (te) druk. Dat stelden Hay Arts (voorzitter Dorpsradenoverleg Horst aan de Maas) en Anthony van Baal (voorzitter Dorpsradenoverleg Meerlo-Wanssum) tijdens een afgelopen maandag door de SP Horst aan de Maas georganiseerde informatie- en discussieavond in Meerlo. Zij gingen daarover in discussie met politici uit de gemeenten Horst aan de Maas en Meerlo-Wanssum en Provinciale Staten van Limburg voor een kritische zaal van belangstellenden onder de deskundige leiding van Marcel van den Munckhof.

Statenleden: "Dorpsraden meer bevoegdheden geven"
Binnenkort worden Sevenum, Horst aan de Maas en een deel van Meerlo-Wanssum bij elkaar gevoegd en dan bestaat de nieuwe gemeente Horst aan de Maas uit 16 (voornamelijk kleine) kernen. De leefbaarheid van die dorpen staat onder druk, bijvoorbeeld door het verlies aan voorzieningen in het dorp en het wegtrekken van winkels. Alle reden om daarover met politici en dorpsraden over in discussie te gaan. Wat zijn de problemen en wat de oplossingen?

In het begin van de avond leek het er op of CDA en SP - in de personen van Jan Loonen en Thijs Coppus - het met elkaar snel eens waren: de Dorpsraden moeten meer bevoegdheden krijgen, zodat beslissingen over wat er in de dorpen gebeurd, zo dicht mogelijk bij de mensen plaats vindt. Discussie ontstond wel over het geld dat - in dit geval de provincie - over zou moeten hebben voor het behoud van de leefbaarheid in de dorpen. Jan Loonen (CDA) stelde dat de dorpen vooral niet aan het (financiële) infuus van de provincie moeten gaan hangen. Coppus toonde zich voorstander van het overmaken van geld van de provincie naar de gemeenten, zodat die in staat waren de leefbaarheid in de kleine kernen beter te bewaken. Thijs Coppus benadrukte in zijn bijdrage aan de discussie dat de provincie eigenlijk maar een beperkt aantal taken heeft met betrekking tot de kleine kernen (Openbaar Vervoer, provinciale wegen, ruimtelijke ordening) en dat de interesse vanuit de provinciale politici voor die kleine kernen beperkt is. Een klacht die later nog eens herhaald werd door vertegenwoordigers van de dorpsraden. Kort ontstond tussen de twee politici discussie over de stelling van SP-voorman Coppus dat het platteland, zeker in Noord-Limburg, te vol gebouwd wordt met onder andere mega varkens- en kippenstallen en tuinbouwkassen. Coppus waarschuwde voor "verstening" van het platteland. Jan Loonen stelde daar tegenover dat economische activiteiten op het platteland van belang was, juist om de leefbaarheid in de kernen overeind te houden.

Verkiezingsdebat
De discussie tussen Leon Litjens (CDA) en Michael van Rengs (SP) bleek al snel een debat tussen twee lijsttrekkers. Daar naar gevraagd door de discussieleider somde Litjens op wat het CDA voor de kleine kernen geregeld had. Michael van Rengs merkte terecht op dat veel van de door Litjens genoemde zaken niet exclusief de verdienste was van het CDA, maar vaak breed gedragen werd door alle fracties in de gemeenteraad. Hij noemde het opvallend dat het CDA pronkte met initiatieven, die de SP in eerste instantie had voorgesteld (zoals de vorming van zogenaamde Brede Scholen, die naast onderwijs ook voorzieningen voor de gemeenschap bieden). Voorstellen die in eerste instantie nog werden afgewezen door het CDA... Michael van Rengs pleitte in zijn betoog vóór politiek dicht bij de mensen. Stel het probleem vast, onderzoek dat samen met de betrokken mensen en pak het probleem aan met draagvlak onder de mensen. Dat is de manier waarop de SP te werk wil gaan. Verder pleitte hij voor vitale kernen, met buurtwinkel(s), een medisch centrum en met behoud van kleinschaligheid. Ook pleitte Van Rengs voor dependances van het gemeentehuis in bijvoorbeeld Sevenum en Meerlo, om daarmee de afstand tot de gemeente voor deze dorpen te verkleinen.

Op de vraag of Dorpsraden meer bevoegdheden zouden moeten krijgen, antwoordde SP-er Van Rengs volmondig "ja", waarbij hij benadrukte dat die dorpsraden dan wel met heel concrete zaken ten gunste van de dorpsgemeenschap aan de slag zouden moeten gaan. Dikke pakken papier doornemen om de gemeenteraad en het Collge van B&W vervolgens van advies te voorzien, stootte naar zijn mening mensen af, met als gevolg dat minder mensen actief wilden zijn voor de doropsraad in hun dorp. CDA-voorman Litjens wees het toekennen van meer bevoegdheden voor dorpsraden af, met als argument dat die dorpsraden dat zelf niet zouden willen.

Adviescommissie of actiegroep?
In de discussie tussen de twee voorzitters van dorpsraden, Anthony van Baal (Tienray) en Hay Arts (Hegelsom) kwam het punt van de "bevoegdheden" ook aan de orde. Beiden wezen in de huidige situatie uitbreiding van die bevoegdheden af. De belasting van de vrijwilligers van de dorpsraden was nu al in veel gevallen te groot. Maar in de verdere discussie werd al snel duidelijk dat er tussen de verschillende dorpsraden grote verschillen zitten. Hay Arts betoogde dat een dorpsraad zich strikt moet houden aan haar adviserende taak aan gemeenteraad en college van B&W, Athony van Baal gaf aan dat een dorpsraad zich ook heel actief op kan stellen bij bepaalde onderwerpen. Hij noemde de komst van het asielzoekerscentrum, waarbij de dorpsraad Tienray duidelijk stelling had genomen, als voorbeeld. Hij voegde daar wel aan toe, dat je je als dorpsraad wel moet realiseren dat je er bent voor de gehele gemeenschap en dat je dus niet - als een actiegroep - voor het belang van slechts een deel van de gemeenschap kunt strijden. Journalist Leon Janssen van Dagblad de Limburger, die de informatie- en discussieavond ook bezocht, schreef over de discussie over de rol van de dorpsraad een artikel in zijn dagblad onder de titel "De democratie van de werkvloer vereist een gekozen dorpsraad". Onbedoeld gaven twee bezoekers aan de discussieavond een voorbeeld van het dilemma voor de dorpsraad, zoals dat in de discussie tussen de dorpsraadsvoorzitters naar voren kwam. Piet Janssen en Nettie Sommerdijk spraken wethouder Litjens aan op het feit dat de gemeente geen gevolg had gegeven aan hun verzoek een schommel (die onderdeel uit maakt van een speelterrein in "Op de Vlis") voor hun raam weg te halen. terwijl de buurt juist moeite heeft gedaan het speelterrein aangelegd te krijgen. Piet Janssen wees er in de discussie op dat de Dorpsraad van Horst hen volledig steunde en het standpunt deelde dat de schommel moest verdwijnen. Nog tijdens de bijeenkomst van de SP schoven de twee bezoekers en de wethouders Litjens en Marcella Dings (die de discussie-avond ook bezocht) aan tafel om te kijken of ze hun meningsverschillen op konden lossen. In Dagblad de Limburger beschreef journalist Leon Janssen de opvattingen van de twee bezoekers aan de bijeenkomst van de SP Horst aan de Maas en B&W van Horst aan de Maas.

Meer of minder geld voor kleine kernen?
Op de vraag met welke bedreigingen de kleine kernen in de naaste toekomst te maken krijgen, stelde Hay Arts te vrezen dat de uitbreiding van het aantal kernen van tien naar zestien negatieve financiële gevolgen zou hebben voor de kleinste kernen. Hij ging er van uit dat het geld straks eerder naar de grotere kernen (Horst, Grubbenvorst, Sevenum en Meerlo) zullen gaan, waardoor de "kleintjes" er bekaaid van af komen. Wat betreft de financiën maakte Anthony van Baal zich minder zorgen als zijn collega Hay Arts. Meerlo-Wanssum is een kleine gemeente en straks - bij een grotere gemeente als Horst aan de Maas - verwacht hij juist een grotere financiële armslag.

Druk, druk, druk...
Ook de dalende animo onder de mensen in de kernen om zich via de dorpsraad in te zetten voor de dorpsgemeenschap, ziet Arts op termijn als een probleem. Terwijl dorpsraden zich door de groei van de gemeente met grotere zaken bezig moeten houden, maar met een kleiner aantal mensen. Sommige dorpsraden dreigen nu al door een gebrek aan vrijwilligers te moeten gaan stoppen. Anthony van Baal onderschreef dat laatste en tekende uit hoeveel tijd de huidige dorpsraadsleden al kwijt zijn met hun werk: een dorpsraadslid is per maand zo'n 20 tot 30 uur bezig met dit werk. En - zo gaf hij aan - de meeste dorpsraadsleden zijn ook op andere manieren actief voor de gemeenschap, bijvoorbeeld als bestuurslid voor een vereniging. Journalist Janssen van Dagblad de Limburger besteedde in het dagblad aandacht aan het dreigende ledentekort bij Horster dorpsraden.

Korte lijnen
Anthony van Baal zag wel een ander nadeel voor de kleine kernen bij het samen voegen van de gemeenten. De korte lijnen die hij als voorzitter van de dorpsraad Tienray had met de bestuurders van de gemeente (wethouders en burgemeester) konden wel eens verloren gaan in de nieuwe gemeente. Als remedie voor dit probleem opperde hij het idee om elke wethouder van het nieuwe gemeentebestuur een aantal dorpen toe te wijzen, om de contacten met de gemeenschappen te onderhouden. Wat betreft de contacten met de provincie (zowel Provinciale Staten als Gedeputeerde Staten) waren beide voorzitters het er roerend over eens: die was minimaal. Thijs Coppus kon dat in de latere forumdiscussie beamen. Hij pleitte er dan ook voor de provincie, zoals die nu bestond op te heffen en eventueel drie nieuwe provincies in het leven te roepen (Noord-, Midden- en Zuid-Limburg) die dan dichter bij de mensen staan, wat automatisch kortere lijnen tot gevolg heeft.

"Ambtelijke ondersteuning Dorpsraad"
In het forum, waarin alle gasten zitting namen, werd - ook naar aanleiding van vragen en opmerkingen in de zaal - verder gediscussieerd over de belasting van het werk voor de leden van de dorpsraden en of die dorpsraden nu alleen een advies orgaan zijn of ook op mogen komen voor het gemeenschappelijke belang van het dorp. De twee SP-ers in het forum (Thijs Coppus en Michael van Rengs) pleitten voor ambtelijke ondersteuning van dorpsraadsleden, om daarmee de werklast weg te nemen. Daarbij waarschuwden zij er tegelijkertijd wel voor dat er niet een apart ambtenarenapparaat zou moeten komen voor die dorpsraden. De ambtenaren zouden samen met de dorpsraden heel concrete zaken op moeten pakken, zoals groenonderhoud en dergelijke.

Duidelijk werd in de loop van de avond, dat het behoud van de leefbaarheid in de dorpskernen van Horst aan de Maas straks staat of valt met de inzet van voldoende vrijwilligers en financiële middelen vanuit de gemeente en wellicht ook de provincie. Wellicht is het oplossen van die problemen de inzet van de verschillende politieke partijen tijdens de komende verkiezingen (woensdag 18 november).